ΠΑΓΚΟΣΜΙΟ ΠΛΑΙΣΙΟ ΠΡΟΠΟΝΗΤΩΝ ΑΘΛΗΜΑΤΩΝ
ΕΙΣΑΓΩΓΗ
Η προπονητική στον 21ο αιώνα
Οι προπονητές κατέχουν κεντρικό ρόλο στην προώθηση της συμμετοχής στον αθλητισμό και στη βελτίωση της αθλητικής απόδοσης αθλητών και ομάδων. Σύμφωνα με τους διεθνείς και τοπικούς αθλητικούς κώδικες, οι προπονητές διευθύνουν την συμμετοχή παιδιών, παικτών και αθλητών, Οι, περίπου, 200 εκατομμύρια εθελοντές και αμειβόμενοι προπονητές δίνουν ένα φάσμα αθλητικών ευκαιριών στα εκατοντάδες εκατομμύρια των συμμετασχόντων.
Επιπλέον του κεντρικού τους ρόλου, οι προπονητές συμβάλλουν στην ανάπτυξη των αθλητών ως ανθρώπων, των ομάδων ως ενιαίων μονάδων και δίνουν στις ανθρώπινες κοινότητες ένα κοινό ενδιαφέρον. Η προπονητική μπορεί, επίσης να συνεισφέρει στους κοινωνικούς σκοπούς προωθώντας την δραστηριότητα και την υγεία, συνενώνει τους πολίτες πίσω από μια κοινή οντότητα και παράγουν οικονομική δραστηριότητα μέσω της απασχόλησης, της εκπαίδευσης, της αγοράς εξοπλισμού, της χρήσης εγκαταστάσεων και της συμμετοχής σε εκδηλώσεις.
Η προπονητική βρίσκεται στην πιο δυναμική περίοδο της ιστορίας της. Οι προπονητές εργάζονται με όλο και περισσότερο διαφορετικούς πληθυσμούς και βρίσκονται αντιμέτωποι με όλο και υψηλότερες απαιτήσεις από τους αθλητές τους, από τους γονείς των αθλητών, από τους παράγοντες και τους οπαδούς. Οι προπονητές καλούνται να εκπληρώσουν μια ποικιλία ρόλων, που περιλαμβάνουν εκείνον του εκπαιδευτή, του καθοδηγητή, του αθλητικού ψυχολόγου και του διευθυντή επιχειρήσεων. Ο επαγγελματικός τομέας, έχει θέσει νέα έμφαση στην θετική αλληλεπίδραση και στην συνολική ανάπτυξη των αθλητών, απ’ ότι στην απλή διαδικασία νίκης – ήττας. Υπάρχει μεγαλύτερη προσβασιμότητα σε πληροφορίες και σε μεγαλύτερο μέρος της κοινωνίας στην σημερινή ψηφιακή εποχή. Όλοι αυτοί οι παράγοντες, καθιστούν την προπονητική περισσότερο συναρπαστική και απαιτητική από πριν.
Σε αυτό το πλαίσιο, οι προπονητές έχουν την ευθύνη να βελτιώσουν και να διευρύνουν τις ικανότητές τους σε διαρκή βάση, ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των αθλητών που υπηρετούν. Οι οργανισμοί που τους απασχολούν οφείλουν να εξασφαλίσουν στους προπονητές μια επαρκή εκπαιδευτική βάση, τον φιλοσοφικό προσανατολισμό και τους πόρους ώστε να εκπληρώνουν τα καθήκοντά τους.
Βασικοί εταίροι στην εξέλιξη και αξιοποίηση του προπονητή
Κυβερνητικοί και αθλητικοί οργανισμοί, έχουν επενδύσει σε ένα φάσμα προγραμμάτων για να ενισχύσουν την ποιότητα της προπονητικής αλλά και να αυξήσουν τον αριθμό των προπονητών ώστε να ανταποκριθούν στις παρούσες και τις μελλοντικές ανάγκες. Η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή έχει αναγνωρίσει τη σημαντικότητα του προπονητή μέσω του προγράμματος της Ολυμπιακής Αλληλεγγύης και την πρόσφατη δημιουργία της επιτροπής Entourage. Η Διεθνής Υπηρεσία Αντιντόπινγκ (WADA) έχει αναγνωρίσει τους προπονητές ως βασικούς παράγοντες στον αγώνα εναντίον της φαρμακοδιέγερσης.
Διεθνείς και Εθνικές ομοσπονδίες διαδραματίζουν καθοδηγητικό ρόλο στην εξέλιξη και αξιοποίηση των προπονητών μέσω της καθιέρωσης ειδικών αθλητικών κωδίκων και δικτύων παράδοσής τους. Ωστόσο, η εφαρμογή και η χρηματοδότηση της εξέλιξης και αξιοποίησης του προπονητή μπορεί να περιλαμβάνει δυσκολίες. Ευτυχώς, σε πολλές περιπτώσεις, ένα ευρύτερο δίκτυο εκπαιδευτικών ιδρυμάτων, δημοσίων αρχών, επιχειρήσεων, οργανισμών και ιδιωτών, επίσης παρέχουν ανεκτίμητους πόρους και αποτελούν βασικούς εταίρους σε αυτή την κρίσιμο εγχείρημα.
Η ανάγκη για ένα πλαίσιο
Με αυξανόμενη εκτίμηση στην προπονητική και τις προκλήσεις που συνοδεύουν τον ρόλο του προπονητή, η αθλητική κοινότητα και οι εταίροι της αναγνωρίζουν την ανάγκη για την θέσπιση κοινής δέσμης κριτηρίων για την ενημέρωση της ανάπτυξης και των προσόντων των προπονητών. Αυτή η προσπάθεια θα αρχίσει με ένα παγκόσμιο και έγκυρο σημείο αναφοράς : το Παγκόσμιο Πλαίσιο Προπονητών Αθλημάτων.
Δεδομένης της προόδου στις τεχνολογίες επικοινωνιών και των βολικών μέσων μετακίνησης, πολλά από τα εμπόδια που κάποτε εμπόδιζαν την ροή της γνώσης, της πληροφόρησης και της έρευνας σχετικά με την προπονητική, έχουν αντιμετωπιστεί σε διαφορετικό βαθμό σε διάφορα αθλήματα και κράτη. Έτσι, υπάρχει η ευκαιρία της δημιουργίας ενός ζωηρού παγκόσμιου διαλόγου και μιας επαγγελματικής γλώσσας μεταξύ οργανισμών που ενδιαφέρονται για την εξέλιξη και την αξιοποίηση των προπονητών με έναν πιο συστηματικό και διαρκή τρόπο.
Το Παγκόσμιο Πλαίσιο Προπονητών Αθλημάτων θα παράσχει ένα κοινό έδαφος για την ανάπτυξη των προσόντων του προπονητή, ενθαρρύνοντας την εκπαίδευση και την κατάρτισή του, που θα λειτουργεί πέραν των εθνικών συνόρων και τον καθορισμό ηθικών κανόνων και των προτύπων της πρακτικής. Το έργο αυτό δημιουργήθηκε από την γνώση έμπειρων προπονητών, παραγόντων, ερευνητών, εκπαιδευτών προπονητών και άλλων σε ολόκληρο τον κόσμο. Το Παγκόσμιο Συμβούλιο Προπονητών (ICCE) και ο Σύνδεσμος Διεθνών Ομοσπονδιών Θερινών Ολυμπιακών (ASOIF) παρέχουν τους μηχανισμούς για την καρποφόρηση του πλαισίου. Το παρόν κείμενο, μορφοποιήθηκε μέσω μιας ευρέως αντιπροσωπευτικής ομάδας εργασίας. Στην τελευταία σελίδα του κειμένου, υπάρχει το πλήρες σχέδιο της διαδικασίας ανάπτυξης του πλαισίου.
Ο σκοπός του πλαισίου είναι να παράσχει ένα παγκοσμίως αναγνωρισμένο σημείο αναφοράς για την εκπαίδευση, την εξέλιξη, την αξιοποίηση και την αναγνώριση των προπονητών
1
Οι βάσεις του Πλαισίου Προπονητών
Οι προπονητές διαδραματίζουν κεντρικό ρόλο στην καθοδήγηση και την ανάπτυξη των αθλητών ως μέρους των αθλητικών προγραμμάτων των σωματείων, των ομοσπονδιών και άλλων οργανισμών. Η ευημερία των αθλητών αποτελεί την σημαντικότερη έννοια των προπονητών κατά τον σχεδιασμό, την εφαρμογή και την αξιολόγηση των κατάλληλων πρακτικών και αγώνων.
Αν και υπάρχουν πολλές ομοιότητες σε ολόκληρη την παγκόσμια προπονητική κοινότητα, ιδιαίτερα προπονητικά χαρακτηριστικά κυριαρχούν σε κάθε άθλημα και χώρα. Οι Εθνικές και Διεθνείς Αθλητικές Ομοσπονδίες καθορίζουν και ρυθμίζουν τους περισσότερο καθολικούς προπονητικούς κώδικες. Ειδικοί αθλητικοί και τοπικοί οργανισμοί θέτουν και εφαρμόζουν περισσότερο προσαρμοσμένες κατευθυντήριες γραμμές για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων στόχων και ζητημάτων. Η προπονητική και ο αθλητισμός υπηρετούνται καλύτερα, όταν οι αρχές και οι πολιτικές των διεθνών και εθνικών ομοσπονδιών, εργάζονται σε αρμονία με τις ανάγκες και τις εμπειρίες των αθλητών στις τοπικές κοινότητες και των οργανισμών που διευκολύνουν την συμμετοχή τους στον αθλητισμό.
Παγκόσμια προοπτική και τοπικές ανάγκες
Το πλαίσιο παρέχει ένα σημείο αναφοράς που θα έχει παγκόσμια εφαρμογή.
Αυτό θέτει μια σημαντική πρόκληση, δεδομένων των διαφορών των αθλημάτων, των χωρών και των πλαισίων εντός των οποίων ασκείται η προπονητική. Γίνεται προσπάθεια για την δημιουργία απρόσκοπτης σύνδεσης της διαχείρισης και της διεύθυνσης των προπονητών από το παγκόσμιο στο τοπικό επίπεδο, μέσω της χρήσης κοινών εργαλείων :
ΟΡΟΛΟΓΙΑ. Ένας από τους κορυφαίους στόχους του πλαισίου είναι η δημιουργία μιας κοινής γλώσσας και κατανόησης στην προπονητική. Μέσω συμφωνίας σε σημαντικούς όρους και έννοιες, ενισχύεται η συνεργασία προς όφελος των προπονητών και της προπονητικής. Μια κοινή γλώσσα, αναγνωρίζοντας παράλληλα τις γλωσσικές διαφορές, θα ανοίξει περισσότερες πιθανότητες για την αναγνώριση των προσόντων των προπονητών και της κινητικότητάς τους.
ΟΡΙΣΜΟΣ ΤΟΥ ΡΟΛΟΥ. Το πλαίσιο επιδιώκει να παράσχει μια σαφή αρχιτεκτονική στην οποία οι ρόλοι που αναλαμβάνονται από τους προπονητές, προσδιορίζονται με μεγαλύτερη ακρίβεια σύμφωνα με τα επίπεδα των αρμοδιοτήτων και των ευθυνών, στοχεύει πληθυσμούς που υπηρετεί και της κατάστασης των προπονητών (π.χ. έμμισθοι, μερικής απασχόλησης και εθελοντές). Δημιουργούνται επίσης αναμενόμενοι κώδικες δεοντολογίας όσον αφορά την εκπλήρωση αυτών των αρμοδιοτήτων.
ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΑ ΠΡΟΤΥΠΑ ΕΠΙΔΟΣΕΩΝ. Το πλαίσιο αποτελεί ένα εύχρηστο εργαλείο για όλους εκείνους που εμπλέκονται στην προπονητική και στην εξέλιξη και αξιοποίηση των προπονητών. Παρά ταύτα, η διαδικασία έχει αποδείξει ότι υπάρχει μια ισχυρή επιθυμία χαρτογράφησης των ικανοτήτων που συνδέονται με διάφορους προπονητικούς ρόλους. Από αυτή την άποψη, το πλαίσιο θα παρέχει έναν μηχανισμό που θα βοηθήσει στον προσδιορισμό των ελαχίστων προδιαγραφών κατάρτισης, πιστοποίησης και αξιολόγησης των προπονητών, καθώς και της ενίσχυσης της αποτελεσματικότητας των προπονητών σε διάφορα πλαίσια.
Βασικές επιδράσεις
Ένα κύριο χαρακτηριστικό του πλαισίου είναι, η παραδοχή ότι η προπονητική λαμβάνει χώρα μέσω της εφαρμογής προπονητικών κωδίκων στην πρώτη γραμμή. Κάθε μέρα, προπονητές και αθλητές εμπλέκονται στην πρακτική του σχηματισμού προπονήσεων και αγώνων. Το πλαίσιο αναγνωρίζει αυτό το γεγονός και έχει εξετάσει τέσσερις βασικούς τομείς στους οποίους η εξέλιξη και αξιοποίηση των προπονητών και της προπονητικής θα πρέπει να ληφθούν υπ’ όψιν, όπως περιγράφονται στο σχήμα 1.1
ΣΧΗΜΑ 1.1 Βασικοί τομείς προπονητικής
- Προπονητική πρώτης γραμμής
- Εξέλιξη και αξιοποίηση των προπονητών
- Προπονητικά συστήματα
- Αθλητισμός και κοινωνικά συστήματα.
ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΗ ΠΡΩΤΗΣ ΓΡΑΜΜΗΣ. Παραπέμπει στην καθημερινή πρακτική της προπονητικής. Η ικανότητα του προπονητή είναι κρίσιμη στην αποτελεσματικότητα της προπονητικής, στην επιτυχία και στην πρόοδο.
ΕΞΕΛΙΞΗ ΚΑΙ ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΤΩΝ ΠΡΟΠΟΝΗΤΩΝ. Παραπέμπει στο εύρος της εκπαίδευση και των δραστηριοτήτων της επαγγελματικής βελτίωσης που είναι διαθέσιμες στους προπονητές.
ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ. Παραπέμπει στις υπάρχουσες δομές κάθε αθλήματος και χώρας που υποστηρίζουν την εξέλιξη και την αξιοποίηση των προπονητών και την μετάδοση της προπονητικής
ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΚΑΙ ΚΟΙΝΩΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ. Παραπέμπει στα ευρύτερα αθλητικά, πολιτισμικά, κοινωνικά, οικονομικά και πολιτικά συστήματα στα οποία εφαρμόζεται η προπονητική.
Το πλαίσιο παρέχει ένα εργαλείο για την καταγραφή των προγραμμάτων εκπαίδευσης, εξέλιξης και αξιοποίησης των προπονητών για εθνικά και παγκόσμια σημεία αναφοράς. Αυτή η διαδικασία θα διαφέρει σύμφωνα με το επίπεδο ανάπτυξης των διαφόρων αθλημάτων και χωρών. Σε κάθε περίπτωση, το πλαίσιο θα πρέπει να ενημερώνεται σύμφωνα με το σχήμα 1.2.
Το σχήμα 1.2 προσδιορίζει τις ικανότητες και τους ρόλους του προπονητή που εφαρμόζονται στα αθλήματα και τις χώρες και που απαιτούνται για να ανταποκρίνεται σε διαφορετικές ανάγκες των αθλητών. Υπογραμμίζει επίσης τη σημασία του αθλητισμού και συγκεκριμένη παράδοση του πλαισίου, με βάσεις ανατροφοδότησης για περαιτέρω ενημέρωση του σχεδιασμού του προγράμματος. Μέσω αυτής της διαδικασίας, θα καθοριστούν καλύτερα οι ρόλοι των διεθνών και εθνικών ομοσπονδιών και κυβερνητικών οργανισμών, ενισχύοντας την επίτευξη αποτελεσματικών προγραμμάτων προπονητικής εκπαίδευσης, εξέλιξης και αξιοποίησης σε όλα τα αθλήματα και τα κράτη.
ΕΙΚΟΝΑ 1.2 Εφαρμογή του Παγκοσμίου Πλαισίου Προπονητών Αθλημάτων
Το πλαίσιο των προπονητών παρέχει :
- Τις ελάχιστες προδιαγραφές, αρχές και αξίες
- Προπονητικές ικανότητες προσδιοριζόμενες από τους κανόνες και επίπεδο του προπονητή.
Λειτουργεί ως σημείο αναφοράς σε παγκόσμιο και εθνικό επίπεδο για :
- Αναγνώριση υπαρχόντων προγραμμάτων σε παγκόσμιο, εθνικό και τοπικό επίπεδο.
- Ανάπτυξη νέων προγραμμάτων σύμφωνα με τις τοπικές ανάγκες.
Και να ξεκινήσει μια συνεχή ανατροφοδότηση μεταξύ :
- ISCF
- Χωρών που ηγούνται προπονητικών οργανισμών
- Εθνικών, περιφερειακών και τοπικών οργανισμών
- Διεθνών ομοσπονδιών.
Να επηρεάσει την τοπική εκπαίδευση, εξέλιξη και αξιοποίηση των προπονητών.
2
Η προπονητική σε πλαίσιο
Η προπονητική αποτελεί μια σχεσιακή και όχι απομονωμένη, δραστηριότητα. Οι προπονητές εκτελούν το ρόλο τους σε κοινωνικά και οργανωτικά περιβάλλοντα. Αποτελεί ευθύνη τους να κατανοήσουν, να αλληλεπιδράσουν και να επηρεάσουν άλλους στις ρυθμίσεις στις οποίες εργάζονται. Αυτό απαιτεί τη δόμηση λειτουργικών σχέσεων με τους αθλητές και άλλους και εφαρμόζοντας ηθικές πρακτικές και αγωνιστικά προγράμματα. Οι φωνές των προπονητών πρέπει, επίσης, να ακούγονται σε αποφάσεις οργανισμών, ιδιαιτέρως σε εκείνες που επηρεάζουν την ανάπτυξη των αθλητών τους.
Ορισμός της αθλητικής προπόνησης
Κεντρικό σημείο της προπονητικής σε κάθε της πλαίσιο, είναι η δημιουργία πρακτικών και αγωνιστικών ευκαιριών που στοχεύουν στο επιθυμητό αποτέλεσμα για τον αθλητή. Βασισμένο στην προηγούμενη εργασία του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Προπονητών, ο ορισμός της αθλητικής προπονητικής που προτάθηκε δίνει έμφαση στο ρόλο του προπονητή για την καθοδηγούμενη βελτίωση και την μακροπρόθεσμη ανάπτυξη των αθλητών.
Προπονητική είναι η διαδικασία της κατευθυνόμενης βελτίωσης και ανάπτυξης σε ένα άθλημα, σε ξεχωριστές φάσεις της ανάπτυξης του αθλητή
Για την επαγγελματική εκτέλεση αυτών των καθηκόντων, πρέπει οι προπονητές να είναι κατάλληλα πληροφορημένοι, εξειδικευμένοι και καταρτισμένοι. Η προπονητική αποτελεσματικότητα μετράται από την συνέπεια με την οποία επιτυγχάνονται τα θετικά αποτελέσματα για τους αθλητές και τις ομάδες, και εν μέρει αντανακλώνται από την αγωνιστική επιτυχία. Πράγματι, ο προπονητής που μεταδίδει την αίσθηση της πειθαρχίας ή που ενώνει μια ομάδα για έναν κοινό σκοπό είναι τόσο πολύ επιτυχημένος όσο ο προπονητής που κερδίζει ένα πρωτάθλημα.
Η πρόκληση της μέγιστης αποτελεσματικότητας με διάφορες ομάδες αθλητών και μεταβαλλόμενες καταστάσεις, αποτελούν μέρος της γοητείας και του πλούτου της προπονητικής. Λόγω της διαφορετικότητας του ρόλου και του πλαισίου που λειτουργεί ο προπονητής, η εφαρμογή της προπονητικής και ότι κρίνεται ως επιτυχία, θα είναι πάντοτε ειδική ανά περίπτωση.
Ειδικός αθλητικός προσανατολισμός
Η αναγνώριση της ειδικής αθλητικής φύσης της προπονητικής αποτελεί κεντρικό σημείο της ταυτότητας του προπονητή, καθώς και του κοινωνικού και οργανωτικού πλαισίου εντός του οποίου λαμβάνει χώρα η προπόνηση. Οι εθνικές ομοσπονδίες ρυθμίζουν και δομούν τον αθλητισμό στις χώρες, όπως πράττουν και οι διεθνείς ομοσπονδίες, κυβερνώντας τον αθλητισμό σε παγκόσμιο επίπεδο.
Εθνικές, περιφερειακές και τοπικές αρχές, επίσης χρησιμοποιούν την προπονητική για να επιτύχουν τους αντικειμενικούς τους σκοπούς σχετικά με την συμμετοχή στον αθλητισμό και την επίδοση. Οι προπονητές, με τη σειρά τους, στα σωματεία, τα σχολεία και τις κοινότητες αναγνωρίζουν και επικεντρώνονται σε ότι αυτοί και οι αθλητές τους επιθυμούν να επιτύχουν. Έτσι, οι προπονητές πρέπει να αναπτύξουν προγράμματα που θα ανταποκρίνονται στις ανάγκες των αθλητών τους και θα συμβάλλουν στους στόχους των οργανισμών τους.
Για να εκτιμηθεί το περιβάλλον της προπόνησης, να εξετάσετε τα επίπεδα της δέσμευσης των προπονητών στην εικόνα 2.1.
ΕΙΚΟΝΑ 2.1 : Επίπεδα δέσμευσης των προπονητών
Εθνικοί και διεθνείς οργανισμοί
Τοπικοί και περιφερειακοί οργανισμοί
Οργανισμός υποδοχής
Προπονητής / αθλητής / ομάδα
Έμμισθη ή εθελοντική εργασιακή κατάσταση
Η προπονητική κοινότητα αποτελείται από προπονητές εθελοντές, μερικής απασχόλησης και πλήρους απασχόλησης. Η αναλογία αυτών των κατηγοριών κατάστασης των προπονητών διαφέρει σύμφωνα με την δομή και τους πόρους κάθε αθλήματος και χώρας. Γι αυτό το λόγο, η προπονητική πρέπει να θεωρείται ως ένα ανάμεικτο επάγγελμα.
Η προπονητική διαφέρει από τα άλλα επαγγέλματα λόγω της μεγάλης αναλογίας εθελοντών. Πολλοί από τους εθελοντές είναι γονείς και παλαιοί αθλητές που υποστηρίζουν τα τοπικά αθλητικά προγράμματα καλύπτοντας τις άμεσες προπονητικές ανάγκες. Σε πολλές περιπτώσεις, αυτοί οι εθελοντές καλύπτουν προ-προπονητικούς ρόλους για τους οποίους δεν έχει ληφθεί επίσημη απόφαση να προπονήσουν ή να πιστοποιηθούν ως προπονητές. Ο αθλητισμός ωφελείτε επίσης, πάρα πολύ από τους πιο έμπειρους προπονητές, κάποιοι από τους οποίους είναι έμμισθοι επαγγελματίες. Αυτοί οι βετεράνοι προπονητές καλύπτουν πολλούς ρόλους, αλλά ίσως κανείς δεν είναι σημαντικότερος από την υποστήριξη και διεύθυνση άλλων προπονητών, περιλαμβανομένων των προ-προπονητών και των εθελοντών προπονητών.
Το σχήμα του Πλαισίου Προπονητών της Νοτίου Αφρικής, στην εικόνα 2.2, απεικονίζει της κατηγορίες των προπονητικών καταστάσεων και των μεταξύ τους σχέσεων.
ΕΙΚΟΝΑ 2.2 : Κατηγορίες προπονητικών καταστάσεων
Κύριες λειτουργίες
Σε αυτό το σημείο γίνεται επικέντρωση στους ευρύτερους σκοπούς, προσδοκίες και ρόλους των προπονητών. Τώρα είναι η στιγμή να κοιτάξουμε στο τι κάνουν οι προπονητές και ποιους σκοπούς υπηρετούν οι δράσεις τους.
Οι κύριες λειτουργίες των προπονητών έχουν εκτενώς ερευνηθεί και γραφτεί σχετικά με αυτούς τα τελευταία χρόνια. Αρκετά πλαίσια βασιζόμενα στην λειτουργία και τα καθήκοντα των προπονητών έχουν αναπτυχθεί σε εθνικό και διεθνές επίπεδο. Το Παγκόσμιο Πλαίσιο Προπονητών Αθλημάτων καθορίζει έξι κύριες λειτουργίες, βοηθώντας στην εκπλήρωση του κύριου σκοπού της καθοδηγούμενης βελτίωσης και ανάπτυξης :
ΚΑΘΟΡΙΖΟΥΝ ΤΟ ΟΡΑΜΑ ΚΑΙ ΤΗΝ ΣΤΡΑΤΗΓΙΚΗ
Ο προπονητής δημιουργεί το όραμα και τη στρατηγική βασιζόμενα στις ανάγκες και το επίπεδο ανάπτυξης του αθλητή και του οργανωτικού και κοινωνικού πλαισίου του προγράμματος.
ΔΙΑΜΟΡΦΩΝΟΥΝ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Ο προπονητής προσλαμβάνεται και συμβάλλεται να εργαστεί με μια ομάδα αθλητών, και αναλαμβάνει την ευθύνη του καθορισμού προγραμμάτων για συγκεκριμένες περιόδους. Ο προπονητής προσπαθεί επίσης να βελτιώσει το περιβάλλον στο οποίο το πρόγραμμα λαμβάνει χώρα μέσω του προσωπικού, των εγκαταστάσεων, τις πρακτικές εργασίας και της διοίκησης άλλων προπονητών και του προσωπικού υποστήριξης.
ΔΟΜΕΙ ΣΧΕΣΕΙΣ
Ο προπονητής δομεί θετικές και αποτελεσματικές σχέσεις με τους αθλητές και άλλους σχετιζομένους με το πρόγραμμα. Αυτό περιλαμβάνει το προσωπικό στο σχολείο, το σωματείο, την ομοσπονδία και άλλα επίπεδα. Ο προπονητής είναι υπεύθυνος για την συμμετοχή, τη συνεισφορά και την επιρροή στο οργανωτικό πλαίσιο.
ΔΙΕΥΘΥΝΕΙ ΠΡΑΚΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΔΟΜΕΙ ΑΓΩΝΕΣ
Ο προπονητής οργανώνει κατάλληλες και πρακτικές που θέτουν προκλήσεις και στοχεύει σε αγώνες για τους αθλητές του. Αυτές οι εξελισσόμενες εμπειρίες απαιτούνται για συνεχή ανάπτυξη και εξέλιξη.
ΔΙΑΒΑΖΕΙ ΚΑΙ «ΑΝΤΙΔΡΑ» ΠΡΟΣ ΤΟ ΠΕΡΙΒΑΛΛΟΝ
Ο προπονητής παρατηρεί και αντιδρά με τον κατάλληλο τρόπο σε γεγονότα, περιλαμβανομένων θεμάτων εντός και εκτός του χώρου του. Η κατάλληλη λήψη αποφάσεων είναι θεμελιώδης για την εκπλήρωση αυτής της λειτουργίας.
ΜΑΘΑΙΝΟΥΝ ΚΑΙ ΑΝΤΑΝΑΚΛΟΥΝ
Ο προπονητής αξιολογεί το πρόγραμμα στο σύνολό του καθώς και κάθε προπονητική πρακτική και κάθε αγώνα. Η αξιολόγηση και η αντανάκλασή της υπογραμμίζει μια διαδικασία συνεχούς μάθησης και επαγγελματικής ανάπτυξης. Επίσης, ο προπονητής υποστηρίζει τις προσπάθειες εκπαίδευσης και ανάπτυξης άλλων προπονητών.
Αυτές οι κύριες λειτουργίες περιγράφουν σε γενικές γραμμές, πώς επιτυγχάνουν οι προπονητές τους σκοπούς τους. Σημαντικές διαφοροποιήσεις μπορεί να υπάρχουν σχετικά με τη φύση ειδικών προπονητικών ρόλων και καταστάσεων. Επίσης, οι εμπειρότεροι προπονητές συμμετέχουν περισσότερο σε όλες τις λειτουργίες, από τους νεότερους προπονητές. Όμως, όλοι οι προπονητές πρέπει να γνωρίζουν και να προσπαθούν να εκπληρώσουν αυτές τις κύριες λειτουργίες, ανεξαρτήτως εμπειρίας. Οι έξι λειτουργίες εξετάζονται λεπτομερέστερα στο κεφάλαιο 5.
Οι κύριες λειτουργίες αλληλοσχετίζονται και λαμβάνουν χώρα σε μια κυκλική διαδικασία συνεχούς βελτίωσης που περιλαμβάνει το σχεδιασμό, την εφαρμογή, την επανεξέταση και την προσαρμογή, όπως φαίνεται στην εικόνα 2.3.
Επίσης, η διαδικασία αναγνωρίζει ότι οι προπονητές λειτουργούν σε κύκλους διαφορετικής διάρκειας και έντασης. Οι κύκλοι αυτοί μπορεί να κυμαίνεται από μόλις μία προπόνηση σε ένα τμήμα μιας προπονητικής περιόδου, μια ολόκληρη προπονητική περίοδο, μια τετραετία, ή το μεγαλύτερο μέρος της σταδιοδρομίας του αθλητή.
ΕΙΚΟΝΑ 2.3 : Ο προπονητικός κύκλος και η συνεχής βελτίωση
Επαγγελματικές και ηθικές ευθύνες
Οι λειτουργίες του προπονητή επικεντρώνονται στην αύξηση της απόδοσης του αθλητή και την προσωπική ανάπτυξη. Η παραδοχή της προσέγγισης με επίκεντρο τον αθλητή είναι η προστασία του και ο σεβασμός της ακεραιότητας και της ιδιαιτερότητας εκείνων με τους οποίους λειτουργούν οι προπονητές. Οι προπονητές πρέπει να συμμορφώνονται με τους διεθνείς και εθνικούς κανονισμούς για την φαρμακοδιέγερση, όπως προσδιορίζονται από την WADA μέσω του προγράμματος Coach True (coachtrue.wada-ama.org). Η προσδοκία είναι οι προπονητές να εκτελούν τα καθήκοντά τους με έναν ηθικώς υπεύθυνο τρόπο, να ακολουθούν πάντοτε του κανόνες και να προασπίζονται την ακεραιότητα του αθλητισμού.
3
Αποδέκτες της προπόνησης και αντίκτυπος
Για την καθοδήγηση της βελτίωσης σε σταθερή βάση, πρέπει οι προπονητές να κατανοήσουν την πρόοδο των αθλητών με τους οποίους εργάζονται. Με τη σειρά τους, προγράμματα που υποστηρίζουν την ανάπτυξη των προπονητών πρέπει να ενισχύσουν τις αρμοδιότητες των προπονητών και να τονώσουν τη γνώση που είναι απαραίτητη για την ενασχόληση με διαφορετικές κατηγορίες αθλητών.
Αυτό το κεφάλαιο υπογραμμίζει τη σχέση μεταξύ των αναγκών των αθλητών και τη ταξινόμηση των ενασχολήσεων της προπόνησης και τους τομείς τους.
Το φάσμα της συμμετοχής στον αθλητισμό
Δύο κύριοι τύποι συμμετοχής στον αθλητισμό έχουν αναγνωριστεί, βασισμένοι στην έρευνα και τα αποδεικτικά στοιχεία από το χώρο του :
ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ ΣΤΟΝ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟ. Η κύρια επιδίωξη είναι η συμμετοχή και η επίτευξη εξατομικευμένων αποτελεσμάτων (όπως η διασκέδαση, η ανάπτυξη εμπειριών και η συμμετοχή σε έναν υγιεινό τρόπο ζωής).
ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΣ ΕΠΙΔΟΣΕΩΝ. Ο κύριος στόχος είναι η ανάπτυξη ικανοτήτων που παραπέμπουν σε κανονιστικά πρότυπα και αποδεικνύονται στον αγώνα.
Εντός κάθε μιας από τις δύο κατηγορίες, υπάρχουν τρεις υποκατηγορίες :
ΣΥΜΜΕΤΟΧΗ
- Παιδιά
- Έφηβοι
- Ενήλικες
ΕΠΙΔΟΣΗ
- Αναδυόμενοι αθλητές
- Αθλητές επιδόσεων
- Επίλεκτοι αθλητές
Αυτοί οι τομείς συμμετασχόντων παρουσιάζονται στην εικόνα 3.1 ως μέρος ολοκλήρου του φάσματος συμμετοχής στον αθλητισμό.
ΕΙΚΟΝΑ 3.1 : Το φάσμα και οι οδοί συμμετοχής στον αθλητισμό.
Ενήλικοι συμμετέχοντες Αθλητές επιδόσεων Αθλητές
υψηλών επιδόσεων
Έφηβοι συμμετέχοντες Αναδυόμενοι αθλητές
Παιδιά συμμετέχοντα
Οι συμμετέχοντες
Η σύνθεση των μερών εντός της συμμετοχής στον αθλητισμό μπορεί να περιγραφεί ως ακολούθως :
ΠΑΙΔΙΑ. Γενικώς μέχρι της ηλικίας των 12 ετών, που καταρχήν εκτίθενται σε διάφορα αθλήματα και στην ανάπτυξη κυρίων ικανοτήτων ως βάση των ατομικών τους επιλογών και οδών.
ΕΦΗΒΟΙ. Νεαρά άτομα που η συμμετοχή τους στον αθλητισμό εστιάζεται στην αναψυχή, την κοινωνική αλληλεπίδραση και την ευχαρίστηση. Η συμμετοχή τους μπορεί να φέρει ένα εύρος θετικών αποτελεσμάτων όπως υγιεινός τρόπος ζωής, κοινωνική σύνδεση και συμπερίληψη και την ανάπτυξη δεξιοτήτων. Ορισμένοι από αυτούς τους νέους, συνεχίζουν αυτό τον τύπο συμμετοχής κατά την ενηλικίωσή τους, δίδοντας αύξηση στη συμμετοχή ενηλίκων. Άλλοι, μπορεί να εγκαταλείψουν κατά την εφηβεία, αλλά να επανέλθουν ως ΕΝΗΛΙΚΕΣ για να συμμετάσχουν σε δραστηριότητες σχετικές με την αναψυχή και την υγεία.
Αθλητές επιδόσεων
Ενώ, πολλοί από όσους συμμετέχουν σε αθλήματα, έχουν περισσότερο ως κίνητρο τον προσανατολισμό στη συμμετοχή, πολλοί άλλοι ζητούν να αγωνιστούν και να εξελιχθούν και να εισέλθουν στην αρένα της επίδοσης ως αναδυόμενοι αθλητές.
ΑΝΑΔΥΟΜΕΝΟΙ ΑΘΛΗΤΈΣ. Τυπικά, χαρακτηρίζονται από την προσήλωση, στα πρώτα χρόνια της εφηβείας, σε ένα άθλημα και σε μια αύξηση στον χρόνο, τη συχνότητα και την ένταση που αφιερώνουν για την προετοιμασία και τους αγώνες. Η προσοχή τους εστιάζεται στη δόμηση των τεχνικών, τακτικών, φυσιολογικών, γνωστικών, κοινωνικών και προσωπικών θεμελίων που είναι αναγκαία για το παρόν και το επόμενο επίπεδο αγώνων. Η ειδίκευση λαμβάνει χώρα σε πολύ μικρή ηλικία, σε ορισμένα αθλήματα, και υφίσταται η ανάγκη αναγνώρισης του γεγονότος ότι οι νέοι αθλητές είναι πρωτίστως παιδιά και πρέπει να λαμβάνεται υπ’ όψιν η συνολική τους ανάπτυξη στα προγράμματα προπόνησης και αγώνων.
ΑΘΛΗΤΕΣ ΕΠΙΔΟΣΕΩΝ. Η ομάδα αυτή, απαρτίζεται κυρίως από ενήλικες και καθοδηγείται από μια μεγάλη έμφαση στους αγώνες και την ανάπτυξη των ικανοτήτων που συμβάλλουν στην ενισχυμένη απόδοση. Σε αυτή την ομάδα περιλαμβάνονται και οι αναδυόμενοι αθλητές στη μεταβατική φάση, μια διαδικασία που απαιτεί προσεκτική διαχείριση.
ΑΘΛΗΤΕΣ ΥΨΗΛΩΝ ΕΠΙΔΟΣΕΩΝ. Αυτή η ομάδα αντιπροσωπεύει ένα μικρό ποσοστό αθλητών, και απαρτίζεται από αθλητές παγκοσμίου επιπέδου σε παγκόσμια πρωταθλήματα και μεγάλες διοργανώσεις. Οι αθλητές, για να προσεγγίσουν αυτό το επίπεδο χρειάζονται ισχυρή αφοσίωση ώστε να υπερέχουν για πολλά χρόνια.
Τα επιμέρους τμήματα συμμετασχόντων στον αθλητισμό αλληλοσχετίζονται, όπως φαίνεται στην εικόνα 3.1, καθώς κάθε άτομο μπορεί να κινηθεί προς και μεταξύ των διαφόρων τμημάτων. Ομοίως, οι συμμετέχοντες μπορούν να συνδεθούν με κάθε ένα από τα τμήματα με διαφορετικές οδούς, χωρίς να ακολουθούν απαραιτήτως μια ευθεία εξέλιξη. Κατά συνέπεια, οι αθλητικές οδοί μοιάζουν στη φύση τους ως εξατομικευμένες, ειδικού πλαισίου και μη ευθύγραμμες.
ΠΡΟΤΥΠΑ ΑΝΠΤΥΞΗΣ ΑΘΛΗΤΩΝ
Τα προαναφερθέντα τμήματα συμμετοχής στον αθλητισμό, έχουν καθιερωθεί μέσω της εξέτασης των υπαρχόντων προτύπων και αποδεικτικών στοιχείων. Τουλάχιστον επτά πρότυπα περιγράφονται στην υπάρχουσα έρευνα. Ένα από το πιο δημοφιλή πρότυπα περιγράφει την τμηματική εμπλοκή στον αθλητισμό (μακροπρόθεσμη ανάπτυξη του αθλητή), αναπτύχθηκε από τον Istvan Balyi και περιγράφεται στην εικόνα 3.2.
Το πρότυπο αυτό υπογραμμίζει μια ιδεώδη αναπτυξιακή ακολουθία από τη στιγμή που τα παιδιά θα εισέλθουν στον αθλητισμό, έως το σημείο που θα προσεγγίσουν την κορύφωση της αθλητικής τους εμπειρίας.
Μια άλλη προσέγγιση, το αναπτυξιακό πρότυπο συμμετοχής στον αθλητισμό, προσδιορίζει πορείες αναψυχής και επίδοσης στον αθλητισμό. Αυτό το πρότυπο που δημιουργήθηκε από τον Jean Cote, προσδιορίζει τρεις κύριες φάσεις στη συμμετοχή των νέων στον αθλητισμό :
ΦΑΣΗ ΔΕΙΓΜΑΤΟΛΗΨΙΑΣ (ΗΛΙΚΙΕΣ 6 ΕΩΣ 12). Τα παιδιά λαμβάνουν μέρος σε διάφορες δραστηριότητες και αναπτύσσουν γενικές βασικές κινητικές δεξιότητες, εντός ενός περιβάλλοντος που χαρακτηρίζεται από διασκέδαση και απόλαυση.
ΦΑΣΗ ΕΙΔΙΚΕΥΣΗΣ (ΗΛΙΚΙΕΣ 13 ΕΩΣ 15). Τα παιδιά αρχίζουν να εστιάζουν σε λιγότερα αθλήματα, πιθανώς προτιμώντας ιδιαιτέρως ένα.
ΦΑΣΗ ΕΠΕΝΔΥΣΗΣ (ΗΛΙΚΙΕΣ 16 ΚΑΙ ΑΝΩ). Οι νεαροί αθλητές είναι αποφασισμένοι για την επίτευξη επιδόσεων υψηλού επιπέδου σε ένα άθλημα.
ΕΙΚΟΝΑ 3.2 : Μακροπρόθεσμη ανάπτυξη του αθλητή
Ε Προπόνηση για τη νίκη (Άνδρες 18+, Γυναίκες 19+)
Ν Αθλητισμός υψηλών επιδόσεων Ε
Ρ Προπόνηση για τον αγώνα (Άνδρες 15-21, Γυναίκες16-23) Δόμηση
Γ φυσιολογικών και ψυχικών ικανοτήτων
Η
Ζ Προπόνηση για την προπόνηση (Άνδρες 11-15, Γυναίκες 12-16)
Ω Η
Να μάθουν να προπονούνται (κορίτσια 8-11, αγόρια 9-12)
Βασικές αθλητικές δεξιότητες
Θεμελιώδη (κορίτσια 6-8, αγόρια 6-9)
Βασικές κινητικές δεξιότητες
Ενεργή αρχή (κορίτσια 0-6, αγόρια 0-6)
Στο πρότυπο της αναψυχής, η φάση της δειγματοληψίας ακολουθείται από τις ηλικίες αναψυχής (12 ετών και άνω), στην οποία παιδιά ή έφηβοι, συνεχίζουν να λαμβάνουν μέρος στον αθλητισμό για κοινωνική αλληλεπίδραση, υγιεινό τρόπο ζωής και καθαρή απόλαυση.
Η σαφήνεια αυτών των δύο προτύπων ανάπτυξης των συμμετασχόντων και των αθλητών, τα καθιστά χρήσιμα σημεία αναφοράς καθώς αναλογιζόμαστε πώς και γιατί οι άνθρωποι συμμετέχουν στον αθλητισμό και τις αναπτυξιακές ανάγκες σε ειδικά επίπεδα. Ένα όφελος για την δημιουργία σαφών προτύπων ανάπτυξης, είναι ότι παρέχουν μια βάση για την αναγνώριση των κυρίων τομέων που θα πρέπει να εστιάζουν οι προπονητές στα διαφορετικά επίπεδα για προοδευτική και διαρκή βελτίωση.
ΤΑΞΙΝΟΜΗΣΗ ΤΩΝ ΕΝΑΣΧΟΛΗΣΕΩΝ ΤΗΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΟΙ ΤΟΜΕΙΣ ΤΗΣ
Το Ευρωπαϊκό Πλαίσιο Προπονητικών Προσόντων και Ικανοτήτων (EFRCCQ) καθιέρωσε την ταξινόμηση της προπονητικής για την συμμετοχή στον αθλητισμό και της προπονητικής επιδόσεων, ως δύο δεδομένων τομέων του επαγγέλματος του προπονητή αθλημάτων. Το παρόν κείμενο υποστηρίζει και ξεκκαθαρίζει περεταίρω αυτή τη ταξινόμηση.
Στη δεδομένη ταξινόμηση, ο όρος «τομείς» χρησιμοποιείται για να προσδιορίσει ειδικές ομάδες αθλητών που επιδιώκουν την προπονητική στα αθλήματα, τις χώρες και τα κοινωνικά πλαίσια. Έξι προπονητικοί τομείς προτείνονται στην προπονητική ταξινόμηση. Αυτοί οι τομείς παρουσιάζονται στην εικόνα 3.3.
ΕΙΚΟΝΑ 3.3 : ταξινόμηση των ενασχολήσεων στην προπονητική και οι τομείς της
Προπονητική συμμετοχής στον αθλητισμό Προπονητική αθλητικών επιδόσεων
Προπόνηση ενηλίκων Προπόνηση αθλητών υψηλών επιδόσεων
Προπόνηση εφήβων Προπόνηση αθλητών επιδόσεων
Προπόνηση παιδιών Προπόνηση αναδυομένων αθλητών
Ο αριθμός και η σύνθεση των τομέων προπόνησης πιθανώς να διαφέρουν μεταξύ αθλημάτων και χωρών, αλλά εκείνοι που προσδιορίστηκαν εδώ παρέχουν ένα χρήσιμο σημείο εκκίνησης. Είναι σημαντικό να αναγνωριστεί ότι οι προπονητές μπορούν να εργάζονται ταυτοχρόνως μεταξύ των δύο τομέων και εντός διαφορετικών τομέων, γεγονός που εξαρτάται από τη φύση των ρόλων τους.
Η περιγραφή δύο προπονητικών τομέων, σημειώνει την αλλαγή από την παραδοσιακή οπτική των προπονητικών ρόλων και τεχνογνωσίας. Ενώ διατηρεί την επικέντρωση στην προπονητική επιδόσεων και κορυφαίων αθλητών, το πρότυπο υποδηλώνει ότι οι προπονητές αθλητών επιδόσεων διαδραματίζουν έναν σαφή ρόλο. Σε αυτή τη βάση, αναγνωρίζεται η ανάγκη να εξειδικευτεί η εκπαίδευση και η αξιολόγηση των προπονητών και στην προπονητική επιδόσεων και στην προπονητική συμμετοχής στον αθλητισμό.
Τελικά, αναγνωρίζεται επίσης ότι για να υποστηριχτεί η επιτυχία των στόχων των αθλητών σε κάθε έναν από τους τομείς, οι προπονητές θα απαιτούν βασικές και ειδικές ικανότητες. Η συνέπεια είναι, ότι η αναπτυξιακή πορεία του προπονητή, θα πρέπει να αντανακλά τους τομείς στους οποίους έχει εργαστεί ο προπονητής. Το σημείο αυτό έχει αναπτυχθεί στο κεφάλαιο 4.
4
Οι ρόλοι του προπονητή
Στο κεφάλαιο 3, έγινε η υπόθεση της ύπαρξης των δύο προπονητικών ενασχολήσεων και έξι προπονητικών τομέων συνεργαζομένων σύμφωνα με τις ανάγκες της κάθε χώρας και του αθλητισμού. Όταν γίνεται προπόνηση σε έναν ή δύο τομείς, οι προπονητές αναλαμβάνουν ρόλους που απαιτούν διαφορετικά επίπεδα εμπειρίας και ικανότητας.
Ακριβώς όπως οι αθλητές, οι προπονητές δημιουργούν την τεχνογνωσία τους με την πάροδο του χρόνου, και ένα σημαντικό μέρος της μάθησης πραγματοποιείται κατά την εργασία τους. Η αυξημένη εμπειρία και η ικανότητα συχνά συνοδεύεται από υψηλότερα επίπεδα ευθύνης και πιο σύνθετους ρόλους. Η αποσαφήνιση των βασικών ρόλων που οι προπονητές μπορεί να κληθούν να παίξουν σε όλους τους τομείς, είναι ένας κρίσιμος σκοπός αυτού του κειμένου, που παρέχει την βάση για υιοθέτηση και προσαρμογή του σε συγκεκριμένα αθλήματα και χώρες.
Προπονητική συμμετοχής στον αθλητισμό και προπονητική επιδόσεων
Η αποσαφήνιση των προπονητικών ρόλων, επιτρέπει τον προσδιορισμό των κύριων ικανοτήτων και προσόντων που είναι αναγκαίες για την εκπλήρωσή τους. Αυτό, με τη σειρά του, θα βοηθήσει στην καταγραφή των οδών ανάπτυξης και απασχόλησης των προπονητών και παρέχει τη βάση επί της οποίας οι προπονητικοί ρόλοι περιγράφονται και συγκρίνονται. Η σαφής περιγραφή των προπονητικών ρόλων, θα βοηθήσει τους εργοδότες να εντοπίσουν του κατάλληλους υποψηφίους και των εν δυνάμει προπονητικών αναγκών. Ομοίως, αυτή η αποσαφήνιση θα βοηθήσει εκείνους που παρέχουν την προπόνηση, είτε είναι οι ομοσπονδίες ή τα εκπαιδευτικά ιδρύματα, στην ανάπτυξη αξιολόγησης με έντονη επικέντρωση στην απόκτηση δεξιοτήτων που σχετίζονται με την εργασία.
Τέσσερις βασικοί περιγραφείς προπονητών προτείνονται : βοηθός προπονητής, προπονητής, προχωρημένος/ανώτερος προπονητής και αρχηγός προπονητής (εικόνα 4.1). Κάθε ένας από τους τέσσερις περιγραφείς, εφαρμόζεται στην προπόνηση συμμετοχής στον αθλητισμό και στην προπόνηση αθλητισμού επιδόσεων.
Κάθε ένας από αυτούς τους ρόλους αποτελείται από κύριες λειτουργίες, η φύση των οποίων θα διαφέρει σύμφωνα με το άθλημα, τη χώρα και το πλαίσιο εντός του οποίου θα εμπλακεί ο προπονητής. Λόγω της σημαντικής διαφοροποίησης μεταξύ πολιτισμικών και αθλητικών πλαισίων, οι τίτλοι προχωρημένος/ανώτερος προπονητής και αρχηγός προπονητής, χρήζουν περεταίρω μελέτης.
Η εξέλιξη από βοηθός προπονητής σε αρχηγός προπονητής είναι σχεδόν αυτόματη. Για πολλούς λόγους, οι προπονητές θα προτιμούσαν να παραμείνουν σε έναν από τους τρεις ρόλους που προσδιορίστηκαν. Κάποιοι προπονητές, αν και είναι εξαιρετικοί γνώστες και έμπειροι, προτιμούν συγκεκριμένες αρμοδιότητες για τις οποίες φαίνονται ή είναι ικανότεροι.
ΕΙΚΟΝΑ 4.1 : Προπονητικοί ρόλοι
Βοηθός προπονητής Βοηθά στην εκτέλεση των προπονήσεων
Προπονητής Εκτελεί της προπονήσεις μιας περιόδου, συνήθως ως μέρος ενός ευρύτερου προγράμματος
Προχωρημένος/ανώτερος προπονητής Επιβλέπει και συνεισφέρει στην εκτέλεση των προγραμμάτων κατά τις περιόδους προετοιμασίας και σε συγκεκριμένα πλαίσια.
Συμμετέχει στην διεύθυνση και την ανάπτυξη άλλων προπονητών
Αρχηγός προπονητής Επιβλέπει και συνεισφέρει στην εκτέλεση των προγραμμάτων κατά τις περιόδους προετοιμασίας, σε μέσης και μακράς κλίμακας πλαίσια, υποστηριζόμενα από την καινοτομία και την έρευνα
Συμμετέχει στον σχεδιασμό και επιβλέπει τις διοικητικές δομές και τα αναπτυξιακά προγράμματα για άλλους προπονητές
Εστίαση σχετιζόμενη με τους ρόλους εργασίας
Αυτή η προτεινόμενη ταξινόμηση των προπονητικών ρόλων σχετίζεται αμέσως με τις δραστηριότητες τις σχετικές με το επάγγελμα του προπονητή. Δεν αντανακλούν απαραιτήτως τα τέσσερα επίπεδα της ταξινόμησης. Όμως, οι ομοσπονδίες ενθαρρύνονται να ευθυγραμμίσουν τα προπονητικά τους συστήματα και τα συστήματα εξέλιξης και αξιοποίησης των προπονητών, με αυτούς τους ρόλους.
Φυσικά, η τελειοποίηση μιας εκπαιδευτικής τροποποίησης, με κανέναν τρόπο δεν εγγυάται την απόλυτη εκπλήρωση των καθηκόντων του προπονητή σε υψηλό επίπεδο. Κύκλοι μαθημάτων για προπονητές, που ενσωματώνονται στην επαγγελματική κατάρτιση, στα οποία οι κύριες αρμοδιότητες πρέπει να παρουσιάζονται σε σταθερή βάση, παρέχουν την εγγύηση ότι έχει δημιουργηθεί ο κατάλληλος σύνδεσμος μεταξύ προσόντων και ρόλων.
Άρα, η σειρά των περιγραφών των ρόλων των κυρίων αρμοδιοτήτων (εικόνα 4.2), αντιπροσωπεύουν μια απομάκρυνση από μια έμφαση στα παραδοσιακού επιπέδου προσόντα, που δίνουν έμφαση σε γενικές γνώσεις και συχνά δεν έχουν σχέση με τις απαιτήσεις της εργασίας. Αυτό το σύστημα προσόντων έχει, κυρίως, την τάση να συνδέει τα χαμηλότερα επίπεδα προπονητών με την προπόνηση των παιδιών και των νέων και τα υψηλότερα επίπεδα με το πλαίσιο προπόνησης επιδόσεων.
ΕΙΚΟΝΑ 4.2 : οι ρόλοι και οι αρμοδιότητες του προπονητή
Κύριοι ρόλοι
Βοηθός προπονητής Προπονητής Προχωρημένος/ανώτερος προπονητής Αρχηγός προπονητής
Διεξάγει τις βασικές προπονητικές συνεδρίες, κάποιες φορές υπό επιτήρηση Σχεδιάζει, καθοδηγεί και αξιολογεί τις προπονητικές συνεδρίες και ομάδες συνεδριών Σχεδιάζει, καθοδηγεί και αξιολογεί τις προπονητικές συνεδρίες και τις προπονητικές περιόδους Σχεδιάζει, καθοδηγεί και αξιολογεί τις προπονητικές συνεδρίες και τα πολυετή προγράμματα με πληροφόρηση από ειδικούς και άλλους
Καθοδηγεί δικές του συνεδρίες, αλλά εργάζεται υπό επιτήρηση ως μέρος προγράμματος προπονητικού προσωπικού Εργάζεται ανεξάρτητος και διαδραματίζει ηγετικό ρόλο εντός της δομής του προγράμματος Εργάζεται ανεξάρτητος και επιβλέπει ολόκληρη τη δομή και το πρόγραμμα προπόνησης
Ενθαρρύνει τη συμμετοχή προ-προπονητών Υποστηρίζει βοηθούς προπονητές και προ-προπονητές στην ανάπτυξή τους Υποστηρίζει τη διοίκηση και την ανάπτυξη των λιγότερο έμπειρων προπονητών Επιβλέπει και υποστηρίζει την ανάπτυξη άλλων προπονητών
Ικανότητες
Βασική γνώση Διευρυμένη γνώση Διευρυμένη και ολοκληρωμένη γνώση Εξαιρετικά ευρεία, σύγχρονη και ολοκληρωμένη γνώση
Γνωστικές και πρακτικές ικανότητες για την εκτέλεση βασικών προπονητικών λειτουργιών με καθοδήγηση Γνωστικές και πρακτικές ικανότητες για την ανεξάρτητη εκτέλεση βασικών προπονητικών λειτουργιών εντός ενός ανοικτού και δομημένου περιβάλλοντος Ειδικευμένες πρακτικές ικανότητες για την ανεξάρτητη εκτέλεση ανωτέρων προπονητικών λειτουργιών εντός ενός μεταβαλλόμενου περιβάλλοντος Ευρύ φάσμα ικανοτήτων για την εκτέλεση προπονητικών λειτουργιών σε ένα ανώτερο επίπεδο εντός ενός μεταβαλλόμενου περιβάλλοντος
Ικανότητα να διεξάγει βασική αξιολόγηση αποτελεσμάτων που οδηγεί σε συσχετίσεις σε χαμηλό επίπεδο Ικανότητα να διεξάγει βασική αξιολόγηση αποτελεσμάτων που οδηγεί σε απλές αλλαγές πρακτικής Ικανότητα να διεξάγει προηγμένη αξιολόγηση των αποτελεσμάτων, να εξετάσει εναλλακτικούς τρόπους δράσης, που οδηγούν σε ολοκληρωμένες και, κατά καιρούς, καινοτόμες αλλαγές και λύσεις. Ικανότητα να διεξάγει μια σφαιρική αξιολόγηση των αποτελεσμάτων, εξετάζοντας την έρευνα, μεταβλητά κριτήρια, καταστάσεις και να ηγείται περιεκτικών και καινοτόμων λύσεων
Εφαρμογή της περιγραφής των ρόλων του προπονητή
Το Παγκόσμιο Πλαίσιο Προπονητών Αθλημάτων συνηγορεί στη χρήση των τεσσάρων περιγραφών των ρόλων των προπονητών, σε κάθε προπονητική ενασχόληση και τους τομείς της. Αυτό συμβαίνει, ενώ παράλληλα αναγνωρίζει ότι σε κάθε δεδομένο τομέα μπορεί να υπάρχουν μπορεί και όχι, οι κατάλληλοι προπονητές που θα εκπληρώνουν κάθε έναν από τους ρόλους. Ο βαθμός που θα υπάρχουν οι ρόλοι βοηθός προπονητής, προπονητής, προχωρημένος/ανώτερος προπονητής και αρχηγός προπονητής, εξαρτάται από τα χαρακτηριστικά του αθλητή και τη δημογραφία του αθλήματος καθώς και το βαθμό που ένα άθλημα ή μια χώρα έχουν αρχίσει να εστιάζουν στους προπονητικούς τομείς που απαιτούνται για την εκπλήρωση των στόχων της συμμετοχής στον αθλητισμό και του αθλητισμού επιδόσεων.
Παράλληλα με τους προπονητικούς ρόλους, υπάρχουν και αρκετοί άλλοι σχετικοί ρόλοι. Ένας από αυτούς ορίζεται ως προ-προπονητής, όπως αναφέρθηκε στο κεφάλαιο 2. Ένας άλλος τομέας σχετικών ρόλων, εμπίπτει στο άνω άκρο της εμπειρίας. Για παράδειγμα, στην προπονητική υψηλών επιδόσεων οι προχωρημένοι/ανώτεροι προπονητές και αρχηγοί προπονητές, είναι συχνά υπεύθυνοι για ένα εύρος άλλων προπονητών και υποστηρικτικού προσωπικού. Πράγματι, σε ορισμένα αθλήματα, οι προπονητές που λειτουργούν στο υψηλότερο επίπεδο του αθλητισμού επιδόσεων ονομάζονται διευθυντές. Τέτοιοι ρόλοι, είναι επίσης συνδεδεμένοι με τη διεύθυνση των λειτουργιών του αθλητισμού επιδόσεων, που μπορεί να αναλαμβάνουν, μπορεί και να μην αναλαμβάνουν οι προπονητές.
Ένα παρόμοιο ζήτημα υφίσταται στην προπόνηση παιδιών, μολονότι σε πολύ διαφορετικό πλαίσιο. Υπάρχει η ανάγκη, ειδικευμένοι προπονητές να εργάζονται με τα παιδιά, λόγω της πολυπλοκότητας της αναπτυξιακής διαδικασίας. Επιπλέον, πολλοί αρχάριοι και εθελοντές προπονητές εργάζονται για μικρά χρονικά διαστήματα σε αυτόν τον τομέα, και υπάρχει η ανάγκη για καθοδήγηση, συντονισμό, υποστήριξη και καταγραφή της εισόδου τους στον τομέα αυτό. Έτσι, αν και αρχηγοί προπονητές παιδιών, δεν αποτελούν διευθυντές αθλητισμού επιδόσεων, εντούτοις διαδραματίζουν έναν καίριο ρόλο στην διαχείριση του προπονητικού περιβάλλοντος και των αναπτυξιακώς κατάλληλων προγραμμάτων.
5
Αρμοδιότητες του προπονητή
Οι προπονητές είναι υπεύθυνοι να αναπτύξουν τις ικανότητές τους σε ένα φάσμα τομέων, ώστε να εφαρμόσουν ένα αποτελεσματικό και βιώσιμο πρόγραμμα που να ανταποκρίνεται στις ανάγκες των αθλητών. Για να το επιτύχουν αυτό, πρέπει να αναζητούν επιπλέον εμπειρία, να διευρύνουν τις γνώσεις τους σε νέες πλευρές του επαγγέλματός τους και να συμμετέχουν σε επίσημες/τυπικές και ανεπίσημες/ άτυπες ευκαιρίες εκπαίδευσης.
Βασικές δυνατότητες
Οι δυνατότητες του προπονητή αναφέρονται στην ικανότητά του να λειτουργεί αποτελεσματικά στους τομείς και τους ρόλους που έχει επιλέξει. Οι δυνατότητες του προπονητή περιλαμβάνουν την ικανότητα - αποδεδειγμένη ικανότητα σε ένα δεδομένο πλαίσιο – σε θεωρητικές γνώσεις. Διαμορφώνονται από τις αξίες του προπονητή. Αυτές οι αξίες αντανακλώνται σε ότι κάνει ο προπονητής. Περιλαμβάνουν την ακεραιότητα, τη νοοτροπία, τη φιλοσοφία και την ηθική προοπτική. Η εικόνα 5.1 παρουσιάζει τη σύνδεση μεταξύ όλων αυτών των στοιχείων.
ΕΙΚΟΝΑ 5.1 : δυνατότητες, ικανότητες, γνώση και αξίες του προπονητή
Λειτουργική ικανότητα
Οι προπονητές που εργάζονται στους τομείς της συμμετοχής στον αθλητισμό και του αθλητισμού επιδόσεων, εκτελούν τα καθήκοντά τους στις κύριες λειτουργίες που αναφέρθηκαν στο κεφάλαιο 2. Αυτές οι λειτουργίες, αποτελούν τα μέσα για την επίτευξη διαρκούς και καθοδηγούμενης βελτίωσης και ανάπτυξης. Επίσης, οι λειτουργίες χρησιμεύουν ως βάσεις για την αξιολόγηση της απόδοσης του προπονητή, σε διαρκή βάση. Η αρμοδιότητα γίνεται πιο σύνθετη και προκλητική, όσο ο προπονητής αναλαμβάνει περισσότερες ευθύνες.
Η λειτουργική προπονητική, απλώς αναφέρεται στην υιοθέτηση μιας αποτελεσματικής προσέγγισης για ένα δεδομένο κοινωνικό και οργανωτικό πλαίσιο. Αναγνωρίζει ότι η προπονητική, αποτελεί μια σύνθετη και δυναμική δραστηριότητα που εκτείνεται πέρα από την απλή μετάδοση γνώσεις και δεξιοτήτων από τον προπονητή στον αθλητή. Κυρίως, οι προπονητές θα πρέπει να είναι έτσι εφοδιασμένοι ώστε να κατανοούν, να αλληλεπιδρούν και να μορφοποιούν τα περιβάλλοντα όπου εργάζονται.
Αρμοδιότητες σχετικές με το καθήκον
Οι προπονητές, για να εκτελέσουν τις κύριες λειτουργίες τους, εκτελούν ένα εύρος καθηκόντων που απαιτούν την επίδειξη μια ποικιλίας ικανοτήτων. Αυτές, μπορούν να ταξινομηθούν σε έξι κύριες λειτουργίες :
Καθορισμός του οράματος και της στρατηγικής
Εκτίμησε τη μεγάλη εικόνα. Να γνωρίζεις και να κατανοείς πλήρως το πλαίσιο και τις επιπτώσεις των προπονητικών προγραμμάτων.
Ακολούθησε την ευθυγράμμιση των θέσεων και τη διακυβέρνηση (η σειρά της ιεραρχία). Απόκτησε μια καλή γνώση των τυπικών δομών μέσα στις οποίες λειτουργεί το πρόγραμμα και ευθυγράμμισε αναλόγως τους κανόνες-πρότυπα του προγράμματος και τις διαδικασίες λειτουργίας.
Διαμόρφωσε ένα όραμα. Διαμόρφωσε και μετάδωσε αποτελεσματικά τους στόχους και τις αξίες, την κατεύθυνση που θα ακολουθηθεί και τον τρόπο που θα εργαστείς με εκείνους και για εκείνους που θα προπονήσεις.
Εκπόνησε μια στρατηγική. Ανάπτυξε μια καλή στρατηγική για να υλοποιηθεί το όραμα. Αυτό περιλαμβάνει βραχυπρόθεσμα, μεσοπρόθεσμα και μακροπρόθεσμα προγράμματα, συνεδρίες και περιόδους.
Μορφοποίησε το περιβάλλον
Διαμόρφωσε ένα σχέδιο δράσης. Δημιούργησε χρηστικά επιχειρησιακά σχέδια για την εφαρμογή της στρατηγικής.
Επέλεξε και στρατολόγησε προσωπικό. Φέρε στο πρόγραμμα αθλητές και προσωπικό που έχουν τη θέληση και είναι ικανοί να βοηθήσουν στην επίτευξη του στόχου.
Οργάνωσε τις ρυθμίσεις και το προσωπικό. Προετοίμασε ένα αποδοτικό, ασφαλές και αποτελεσματικό περιβάλλον για τη μεγιστοποίηση της μάθησης και της βελτίωσης.
Προστάτεψε τους αθλητές. Χρησιμοποίησε όλα τα κατάλληλα μέτρα, για την προστασία των αθλητών.
Ανάπτυξε δείκτες προόδου. Καθόρισε επιθυμητό ατομικά και ομαδικά πρότυπα σε όλη τη περίοδο προετοιμασίας.
Δόμησε σχέσεις
Ηγήσου και επηρέασε. Σχημάτισε ευρύτερες οργανωτικές προτεραιότητες και προώθησε την υποστήριξη του προσωπικού ώστε να μοιραστούν αυτούς τους στόχους.
Διαχειρίσου το προσωπικό θετικά. Προώθησε την εύρυθμη λειτουργία της ομάδας που αποτελείται από ενθουσιώδεις αθλητές, προπονητές, προσωπικό υποστήριξης και άλλα άτομα που σχετίζονται με το πρόγραμμα.
Καλλιέργησε τις προσωπικές σχέσεις. Δόμησε και διατήρησε υγιείς σχέσεις με τους αθλητές, άλλους προπονητές, την ομάδα υποστήριξης και άλλους εντός του οργανωτικού πλαισίου.
Γίνε εκπαιδευτής. Δίδαξε τους άλλους (αθλητές, προπονητές, γονείς και διοικητικούς υπαλλήλους) μέσα και γύρω από το πρόγραμμα, σε ότι είναι απαραίτητο για την επίτευξη του συγκεκριμένου αποτελέσματος που επιδιώκει το πρόγραμμα.
Δόμησε πρακτικές και αγώνες. Προώθησε τη βελτίωση μέσω των κατάλληλων ευκαιριών πρακτικής και μάθησης.
Δόμησε ανταγωνιστικές εμπειρίες. Εντόπισε και διαχειρίσου κατάλληλα τις ευκαιρίες ανταγωνισμού ώστε να συμβάλλουν στη συνεχή ανάπτυξη των αθλητών.
Διάβασε και αντίδρασε στον τομέα σου.
Παρατήρησε, ανάλυσε και να παρέσχε ανατροφοδότηση. Παρακολούθησε στενά τις επιδόσεις του αθλητή και της ομάδας στην πράξη και τον αγώνα και πρόσφερε ανατροφοδότηση και οδηγίες.
Κατάγραψε και αξιολόγησε. Συγκέντρωσε και εξέτασε δεδομένα για τη μέτρηση της προόδου.
Πάρε αποφάσεις και κάνε προσαρμογές. Λάβε τις σωστές αποφάσεις για τα επόμενα βήματα και ρύθμισε αναλόγως τις εμπειρίες από πρακτικές και τις εμπειρίες των αγώνων.
Ανταποκρίσου με ευαισθησία σε ευρύτερα γεγονότα. Διάβασε και ανταποκρίσου στο ευρύτερο κοινωνικό και περιβαλλοντικό πλαίσιο, εντός του οποίου λαμβάνει χώρα η προπονητική.
Μάθε και μετάδωσε.
Αναπτύξου επαγγελματικά. Αναζήτησε σχετικές τυπικές/επίσημες και άτυπες/ανεπίσημες ευκαιρίες ανάπτυξης ως προπονητής και εκπαιδευτής.
Καινοτόμησε. Να είσαι δημιουργικός, βρες νέες λύσεις και αυτοσχεδίασε ώστε να δώσεις ευνοϊκά χαρακτηριστικά στο πρόγραμμα.
Αξιολόγησε το πρόγραμμα. Αναλογίσου όλες τις πτυχές του προγράμματος και αναγνώρισε τα δυνατά σημεία του προγράμματος για να χτίσεις επάνω τους και τα αδύνατα σημεία ώστε να τα βελτιώσεις.
Αυτοκριτική-έλεγχος. Συστηματικά εξέταζε όλες τις πτυχές της προπονητικής – από τη φιλοσοφία έως τα προγράμματα προπόνησης – ώστε να ανακαλύπτεις τρόπους να μεγιστοποιείς και να επιταχύνεις τη γνώση.
Ενώ οι προπονητές μπορούν να αναπτύξουν τις επαγγελματικές τους ικανότητες, οι τομείς των αρμοδιοτήτων και τις γνώσεων που προσδιορίστηκαν σε αυτό το κεφάλαιο πρέπει να ενσωματωθούν στα βασικά προσόντα των προπονητών. Η εικόνα 5.1 παρουσιάζει την αντιστοιχία των επιπέδων των ικανοτήτων με τους προπονητικούς ρόλους.
ΕΙΚΟΝΑ 5.1 : επίπεδα ικανοτήτων και αρμοδιοτήτων των προπονητών
Λειτουργικές περιοχές Περιοχές αρμοδιοτήτων Βοηθός προπονητής Προπονητής Προηγμένος/ανώτερος προπονητής Αρχηγός προπονητής
Καθόρισε το όραμα και τη στρατηγική Εκτίμησε τη μεγάλη εικόνα * ** *** ****
Ακολούθησε την ευθυγράμμιση των θέσεων και τη διακυβέρνηση (η σειρά της ιεραρχίας).
*
**
***
****
Ανάλυσε τις ανάγκες * ** *** ****
Διαμόρφωσε ένα όραμα * *** ****
Ανάπτυξε τη στρατηγική * *** ****
Διαμόρφωσε το περιβάλλον Δημιούργησε σχέδιο δράσης * *** ****
Οργάνωσε τις ρυθμίσεις και το προσωπικό
*
***
***
****
Επέλεξε και στρατολόγησε αθλητές, προσωπικό και πόρους
*
**
***
****
Προφύλαξε τους συμμετέχοντες *** *** **** ****
Δημιούργησε δείκτες προόδου * *** ****
Δόμησε σχέσεις
Ηγήσου και επηρέασε * *** ****
Διεύθυνε ** **** ****
Διεύθυνε τις σχέσεις * ** *** ****
Γίνε εκπαιδευτής * *** ****
Δόμησε πρακτικές και αγώνες Διεύθυνε την πράξη * ** *** ****
Δόμησε αγώνες * ** *** ****
Διάβασε και αντίδρασε με τον επαγγελματικό σου χώρο Παρατήρησε * ** **** ****
Λάβε αποφάσεις και κάνε τροποποίησεις
*
**
****
****
Κατάγραψε και αξιολόγησε * ** **** ****
Μάθε και μετάδωσε Αξιολόγησε την προπόνηση και το πρόγραμμα
*
**
***
****
Αυτοκριτική – έλεγχος * ** *** ****
Συμμετέσχε στην επαγγελματική ανάπτυξη
*
**
***
****
Καινοτόμησε * ** ****
Επίπεδο ικανότητας και αρμοδιότητας : υποδηλώνει ένα επίπεδο σε κλίμακα από 0 (κατώτερο) έως 4 (υψηλότερο)
Η εν εξελίξει έρευνα, προσπαθεί να προσδιορίσει πραγματικά μαθησιακά αποτελέσματα σχετικά με την γνώση, την αρμοδιότητα και την υπευθυνότητα του προπονητή. Η ευθυγράμμιση και η αξιολόγηση μεταξύ εθνικών ομοσπονδιών, κυβερνητικών οργανισμών και διεθνών ομοσπονδιών, θα βοηθήσει στην παροχή ευκρινών επιλογών, οδών και αναγνώρισης για τους προπονητές. Η εκπαίδευση, ανάπτυξη και πιστοποίηση των προπονητών παρουσιάζονται στα κεφάλαια 6 και 7.
Γνωστικοί κλάδοι
Όπως οι προπονητές πρέπει να παρουσιάζουν λειτουργικές αρμοδιότητες, έτσι πρέπει και να στηρίζουν τη γνώση και τις ιδέες για να καθοδηγούν τις αποφάσεις και τις ενέργειές τους. Οι Jean Cote και Wade Gilbert προσδιόρισαν τρεις αλληλοσχετιζόμενες κατηγορίες προπονητικής γνώσης (Εικόνα 5.2).
ΕΙΚΟΝΑ 5.2 : κατηγορίες προπονητικής γνώσης
Το παρόν πλαίσιο, χρησιμοποιεί μια τροποποιημένη έκδοση αυτής της ταξινόμησης για να προβάλει κύριες γνωστικές βάσεις των προπονητών που είναι αναγκαίες για την εκπλήρωση των σκοπών τους και αντίστοιχων αρμοδιοτήτων που σχετίζονται με τους προπονητικούς τους στόχους.
Επαγγελματικές γνώσεις προπονητών
Αθλήματα
- Διοίκηση, κανόνες και κανονισμοί
- Τεχνική και τακτική
- Εγκαταστάσεις και εξοπλισμός
Αθλητές
- Ικανότητες των αθλητών και επίπεδο ανάπτυξης - Κίνητρα αθλητών
Αθλητικές επιστήμες
- Ανάπτυξη σωματική και αθλητική - Βιομηχανική
- Ιατρική, διατροφή, πρώτες βοήθειες και πρόληψη τραυματισμών - Φυσιολογία
- Αντι-ντόπινγκ (πρόγραμμα Coach true) -Τρόπος ζωής
- Ψυχολογία και κοινωνιολογία - Ο αθλητισμός ως επιχείρηση
Λειτουργικές ικανότητες
- Γλώσσα (προφορική, γραπτή και ανάγνωσης) - Βασικά μαθηματικά, επιστήμες και τεχνολογία
Διαπροσωπική γνώση
Κοινωνικό πλαίσιο
- Μακρο και μεσοπρόθεσμη προπονητική καλλιέργεια – Υπάλληλοι, διαιτητές και παράγοντες
- Ηθική και ευημερία των συμμετεχόντων - Σωματεία, σχολεία και ομοσπονδίες
- Γονείς και περιβάλλον - Π.χ η κυβέρνηση
- Συνεργάτες προπονητές - Μέσα ενημέρωσης
Σχέσεις
- Επικοινωνία - Κατάλληλη προσωπική συμπεριφορά
- Κατανόηση των άλλων και συμπάθεια - Διοίκηση αθλητών και ομάδων
- Ενεργή ακρόαση και υποβολή ερωτήσεων - Εκπαίδευση αθλητών και ομάδων
Προπονητική μεθοδολογία *
- Μάθηση θεωρίας και μεθοδολογίας - Παρατήρηση, αξιολόγηση και ανάδραση
- Σχεδιασμός, οργάνωση και μετάδοση - Παρουσίαση και εξήγηση
- Δημιουργία θετικού κλίματος μάθησης - Καθοδήγηση και υποστήριξη
Ενδοατομική γνώση
Φιλοσοφία της προπόνησης
- Ταυτότητα - Πεποιθήσεις
- Αξίες - Μορφές ηγεσίας
Δια βίου μάθηση
- Ικανότητα μάθησης - Αυτογνωσία / αυτοκριτική
- Αυτονομία και υπευθυνότητα - Κριτική σκέψη και σύνθεση
- Νοοτροπία - Καινοτομία και παραγωγή γνώσης
*Η προπονητική μεθοδολογία περιλαμβάνεται στη διαπροσωπική κατηγορία, στη συμπεριφορά μεταξύ προπονητή και αθλητή. Τονίζει ότι η προπόνηση, η ανάπτυξη και η βελτίωση συμβαίνει στο πλαίσιο της σχέσης προπονητή-αθλητή.
6
Εκπαίδευση, εξέλιξη και αξιοποίηση των προπονητών
Μέσω των πρώτων τεσσάρων κεφαλαίων αυτού του πλαισίου, τονίστηκαν δύο σημεία. Η κύρια αποστολή του προπονητή είναι η ανάπτυξη και η βελτίωση του αθλητή, και για την εκπλήρωση του στόχου αυτού, ο προπονητής πρέπει να κατέχει ένα σύνολο λειτουργικών ικανοτήτων. Έτσι στέκεται στο σημείο ότι η εκπαίδευση και η ανάπτυξη του προπονητή πρέπει να συνοδεύεται από την καθιέρωση αποτελεσματικών συμπεριφορών, δεξιοτήτων και στάσεων, και όχι μόνο στη συσσώρευση γνώσης.
Άρα, το να γίνει ο προπονητής πλήρως εκπαιδευμένος και αναπτυγμένος, απαιτείται κατάλληλος χρόνος, κίνητρο, εφαρμογή γνώσεων και πρακτική. Όπως οι αθλητές, έτσι και οι προπονητές αναπτύσσονται μέσω της έκθεσής τους σε καταστάσεις μάθησης και στις ευκαιρίες. Το σημαντικότερο είναι η εμπειρία που προέρχεται μέσα από την τριβή με το επάγγελμα, που συχνά προηγείται από τη συμμετοχή ως αθλητής.
ΜΑΘΗΣΙΑΚΕΣ ΚΑΤΑΣΤΑΣΕΙΣ
Το παρόν πλαίσιο προτείνει μια κατάταξη των μαθησιακών καταστάσεων, υιοθετημένη από την εργασία της Jennifer Moon. Στη κατάταξη γίνεται διάκριση μεταξύ δύο κύριων τύπων των καταστάσεων μάθησης: με τη μεσολάβηση και τον αδιαμεσολάβητο.
Αδιαμεσολάβητος τύπος μάθησης.
Σύμφωνα με τη Moon, αναφέρεται στην πρωτοβουλία των προπονητών να αναλαμβάνουν την εκπαίδευσή τους και να αποφασίζουν πώς θέλουν να μάθουν. Μεγάλο μέρος από αυτή τη μάθηση προέρχεται από την τριβή με το επάγγελμα. Παραδείγματα αυτού του τύπου μάθησης είναι : το διάβασμα βιβλίων, η παρακολούθηση DVD και η ανάκληση προηγούμενης εμπειρίας.
Τύπος μάθησης με μεσολάβηση.
Αναφέρεται στη μάθηση που γίνεται με τη βοήθεια ενός άλλου προσώπου ή μέσω της χρήσης κάποιου μέσου που απλοποιεί το υλικό μάθησης. Η μάθηση με μεσολάβηση επιτυγχάνεται μέσω δύο τρόπων εκπαίδευσης : τον τυπικό και τον άτυπο.
- Τυπική εκπαίδευση. Λαμβάνει χώρα σε ένα θεσμοθετημένο, χρονολογημένο και ιεραρχικά δομημένο εκπαιδευτικό σύστημα. Το πλαίσιο, η μορφή και ο χρόνος επιβάλλονται στον μαθητή.
- Άτυπη εκπαίδευση. Αποτελεί κάθε εκπαιδευτική δραστηριότητα που διεξάγεται εκτός του πλαισίου το τυπικού συστήματος, ώστε να παρέχει επιλεγμένους τύπους μάθησης προς ιδιαίτερες υποομάδες του πληθυσμού. Στην προπονητική, το πλαίσιο μπορεί να περιλαμβάνει κλινικές, σεμινάρια και καθοδήγηση.
Η έρευνα δείχνει ότι οι προπονητές μαθαίνουν καλύτερα όταν :
- Οι προηγούμενες εμπειρίες και οι ικανότητές τους αναγνωρίζονται και τους βοηθούν να σκεφτούν και να οικοδομήσουν επί αυτών.
- Έχουν κίνητρο να μάθουν και να βρουν το κατάλληλο μαθησιακό υλικό.
- Ενθαρρύνονται να αναλάβουν την ευθύνη της μάθησής τους.
- Το κλίμα είναι θετικό και υποστηρικτικό για να ελαχιστοποιήσει το άγχος, ενθαρρύνει τον πειραματισμό και τους προκαλεί κατάλληλες προκλήσεις.
- Λαμβάνεται υπ’ όψιν ο τρόπος που τους αρέσει να μαθαίνουν.
- Έχουν πλήθος ευκαιριών για πρακτική εξάσκηση και εφαρμογή της πληροφορίας εντός του δικού τους πλαισίου.
- Συμμετέχουν στην διαδικασία μάθησής τους, και
- Έχουν κάποια επιτυχία και λαμβάνουν ανάδραση που χτίζει την αυτοπεποίθησή τους.
Οι εμπειρίες εκπαίδευσης, εξέλιξης και αξιοποίησης των προπονητών, θα πρέπει να αντανακλούν το σύνθετο και εξελισσόμενο περιβάλλον εντός του οποίου λειτουργούν. Άρα, η αποτελεσματική εξέλιξη και αξιοποίηση των προπονητών παρέχει ένα μεικτό σύνολο εκπαίδευσης, αποτελούμενο από μεσολαβητικές και αδιαμεσολάβητες καταστάσεις μάθησης καθώς και σημαντικά στοιχεία σχετικά με το επάγγελμα του προπονητή. Όλα αυτά μαζί θα προωθήσουν μαθησιακές αλλαγές και αλλαγές συμπεριφοράς και θα ενθαρρύνουν τους προπονητές να αναζητήσουν επιπλέον αυτοκατευθυνόμενες ευκαιρίες μάθησης.
ΕΠΙΛΟΓΕΣ ΠΕΙΡΑΜΑΤΙΚΗΣ ΜΑΘΗΣΗΣ
Η εκπαίδευση των προπονητών, παρέχεται παραδοσιακά, κυρίως από επίσημες καταστάσεις μάθησης. Η συμμετοχή των προπονητών σε ανεπίσημες μαθησιακές καταστάσεις έχει, σε μεγάλο βαθμό, αφέθη στη τύχη. Πολύ συχνά, και η επίσημη και η ανεπίσημη εκπαίδευση των προπονητών, είναι βασισμένη στην αίθουσα διδασκαλίας, επικεντρωμένη στην αξιολόγηση και καθοδηγούμενη από τα προσόντα. Όμως, η έρευνα δείχνει ότι οι προπονητές μαθαίνουν καλύτερα από πρακτικές εμπειρίες και την αλληλεπίδραση με άλλους προπονητές, εστιάζοντας στην ανάγκη εξισορρόπησης επίσημης εκπαίδευσης στην αίθουσα με έναν ίσο ή μεγαλύτερο αριθμό μαθησιακών εμπειριών στους αγωνιστικούς χώρους και τα γυμναστήρια.
Η βιωματική μάθηση, ωστόσο, είναι πολύ διαφορετική από τη μάθηση από την εμπειρία. Είναι σκόπιμη και μπορεί να γίνεται με μεσολάβηση ή να είναι αδιαμεσολάβητη. Περιλαμβάνει, οι προπονητές να βιώνουν πραγματικές καταστάσεις, να λύνουν προβλήματα και να αντανακλούν τις στρατηγικές που εφαρμόζουν για να το πετύχουν. Η βιωματική μάθηση, μέσω της έκθεσης του προπονητή σε ένα ευρύτερο φάσμα καταστάσεων, τους δίνει την ευκαιρία να ανακαλύψουν ποιες γνώσεις και δεξιότητες ήδη κατέχουν και να ενισχύσουν την ικανότητά τους λήψεως αποφάσεων σε ένα ευρύ φάσμα προπονητικών καταστάσεων.
Η βιωματική μάθηση, απαιτεί μεγάλο βαθμό αυτογνωσίας και αυτοκριτικής από τον προπονητή. Η αυτογνωσία και η αυτοκριτική είναι διδασκόμενες εμπειρίες και ως τέτοιες, πρέπει να αποτελούν κεντρικό τμήμα ενός ισορροπημένου συστήματος ανάπτυξης.
Μια αποτελεσματική μαθησιακή επιλογή βασισμένη στην τριβή με το επάγγελμα, γίνεται με τη χρήση εκπαιδευμένων συμβούλων και κοινοτήτων πρακτικής, ολοκληρωμένη εντός της μετάδοσης της προπονητικής. Επίσης, οι προπονητικοί οργανισμοί πρέπει να εκτιμήσουν, αναγνωρίσουν, σεβαστούν, εμπιστευτούν και ενθαρρύνουν την συνεισφορά που μπορούν να έχουν οι έμπειροι προπονητές στην καθοδήγηση, εκπαίδευση, παροχή συμβουλών και ανάπτυξη λιγότερο έμπειρων συναδέλφων τους.
Οι προπονητές μπορούν να κερδίσουν πολύ γνώση από ειδικούς, όπως υψηλού επιπέδου προπονητές, ειδικούς στη φυσική κατάσταση και τη προπόνηση δύναμης, ειδικούς της βιοκινητικής, αθλητικούς ψυχολόγους και διατροφολόγους. Η αξία αυτών των ανταλλαγών αυξάνεται όταν η γνώση μεταφέρεται συστηματικά, εκτιμάται στο κατάλληλο επίπεδο πολυπλοκότητας και συνδυάζεται με πλήθος σχετικών παραδειγμάτων και εφαρμογών.
Οι καλύτεροι προπονητές και εκπαιδευτές προπονητών, έχουν την ικανότητα να λειτουργούν μέσα στην προπονητική κοινότητα και τις μεθόδους διδασκαλίας, από μία άμεση, βασισμένη σε οδηγίες προσέγγιση σε πιο συνεργατικά και διευκολυντικά μέσα εκπαίδευσης. Εκείνοι έχουν καλά αναπτυγμένη την ικανότητα να επιλέγουν τα πιο κατάλληλα μέσα μετάδοσης γνώσης, ώστε να καλύπτουν τις ιδιαίτερες μαθησιακές ανάγκες των μαθητών μιας ειδικής κατάστασης.
ΟΙ ΕΚΠΑΙΔΕΥΤΕΣ ΠΡΟΠΟΝΗΤΩΝ
Οι εκπαιδευτές προπονητών, πρέπει να έχουν γνήσιο ενδιαφέρον και πάθος για το καθήκον τους. Κατά συνέπεια, είναι υψίστης σημασίας να επιλέγονται με μεγάλη προσοχή, να έχουν ένα ικανό σύστημα υποστήριξής τους και να αξιολογούνται τακτικά, ώστε να μπορούν να ανταποκρίνονται στην αρμοδιότητά τους και την ανάπτυξή τους στο ρόλο.
Επίσης, οι εκπαιδευτές προπονητών διαδραματίζουν έναν καίριο ρόλο στην μετάδοση της μη τυπικής μάθησης, και στην προώθηση της εμπλοκής των προπονητών στην αδιαμεσολάβητη μάθηση της τριβής στο επάγγελμα του προπονητή. Προπονητές με αρκετή εμπειρία και πραγματική επιθυμία να αναπτύξουν τις δεξιότητες άλλων προπονητών, πιθανόν να επιθυμούν να καταρτιστούν, ώστε να γίνουν εκπαιδευτές προπονητών.
Κάθε άθλημα και χώρα, θα πρέπει να δημιουργήσει έναν μακροπρόθεσμο δίαυλο σταδιοδρομίας για τους εκπαιδευτές προπονητών, που να είναι ευκρινώς συνδεδεμένο και ευθυγραμμισμένο με τους επαγγελματικούς τομείς, πεδία και ρόλους που αναφέρονται στο παρόν πλαίσιο. Η εικόνα 6 παρουσιάζει μια επισκόπηση του τρόπου που λειτουργεί αυτός ο δίαυλος.
Οι ανώτεροι και αρχιεκπαιδευτές προπονητών έχουν την συμφυή ευθύνη, της υποστήριξης ανάπτυξης των λιγότερο έμπειρων εκπαιδευτών. Οι δάσκαλοι των εκπαιδευτών προπονητών, διαδραματίζουν σημαντικό ηγετικό ρόλο στη διευκόλυνση της μάθησης και της καθοδήγησης.
Τα ακόλουθα τέσσερα βήματα, θα βοηθήσουν στην ανάπτυξη ενός σταθερού, και υψηλής ποιότητας προγράμματος εκπαιδευτών προπονητών :
1. Ανάλυση της παρούσας και της πιθανής μελλοντικής κατάστασης των εκπαιδευτών προπονητών (ο αριθμός τους, οι δεξιότητες και η εμπειρία τους), λαμβάνοντας υπ’ όψιν της ανάγκες του εργατικού δυναμικού των προπονητών και την διαθεσιμότητα των πιο έμπειρων προπονητών ώστε να υποστηρίξουν την ανάπτυξη των άλλων προπονητών.
2. Δημιουργία στρατηγικού σχεδίου, βασισμένο στο βήμα 1.
3. Επιλογή των αιτουμένων εκπαιδευτών προπονητών, χρησιμοποιώντας καθορισμένα κριτήρια.
4. Εισαγωγή, κατάρτιση, ανάπτυξη και υποστήριξη εκπαιδευτών προπονητών, σύμφωνα προς τις προκαθορισμένες, κατευθυντήριες γραμμές.
Συμπερασματικά, οι χώρες και οι οργανισμοί του αθλητισμού, θα πρέπει να επενδύσουν σε χρόνο και πηγές για τη δημιουργία μιας εργατικής δύναμης, κατάλληλης για το σκοπό. Αυτό, θα ενισχύσει την ικανότητά τους για ανάπτυξη των υπαρχόντων προπονητών, ενώ θα αυξηθεί ο αριθμός νέων προπονητών που εισέρχονται στο σύστημα, στις περιοχές που είναι αναγκαίοι.
ΕΙΚΟΝΑ 6.2 : μακροπρόθεσμος δρόμος σταδιοδρομίας των εκπαιδευτών προπονητών.
Ειδικοί στην εκπαίδευση και την υποστήριξη
Αρχιεκπαυδευτής
Αρχιπροπονητής Ειδικοί Αρχιεκπαιδευτής προπονητών Εκπαιδευτής
Ανώτερος προπονητής Ανώτερος εκπαιδευτής προπονητών
Προπονητής Εκπαιδευτής προπονητών
Βοηθός προπονητής
7
ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ ΚΑΙ ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΠΡΟΠΟΝΗΤΩΝ
Σε ιδανικές περιπτώσεις, οι ρόλοι, η αξιολόγηση και οι αρμοδιότητες των προπονητών, είναι στενά συνδεδεμένα. Αυτές οι τρεις πλευρές της προπονητικής συχνά δεν είναι ευθυγραμμισμένες, ενώ, και το αποτέλεσμα κυμαίνεται από απλή απογοήτευση σε απόλυτη τραγωδία. Άρα, το πρώτο σημείο έμφασης πρέπει να είναι η διασφάλιση ότι όλοι οι προπονητές έχουν τα μέσα για την εκπλήρωση των βασικών τους καθηκόντων.
Η πιθανή βλάβη που προκαλείται από ένα άτομο απροετοίμαστο ή μη ικανό να ανταποκριθεί στην υπευθυνότητα μιας προπονητικής θέσης, αποτελεί από μόνο του τον λόγο να επιμείνουμε σε προπαρασκευαστικά μέτρα. Αναλόγως της ποιότητας, της πληρότητας και της ακρίβειάς της, η εκπαίδευση, η πιστοποίηση και η αδειοδότηση των προπονητών, μπορεί να διασφαλίσει ότι όλοι οι συμμετέχοντες προπονητές έχουν ένα αποδεκτό επίπεδο ικανότητας. Το πιστοποιητικό ή η άδεια, από ένα αποδεκτό εκπαιδευτικό πρόγραμμα προπονητών, διασφαλίζει την ποιότητα στην διαδικασία ανάπτυξης προπονητών. Σωστά δομημένα εκπαιδευτικά προγράμματα αποδεικνύουν με μαεστρία τη δουλειά του υλικού αυτού ώστε να αξίζει η χορήγηση πιστοποιητικού ή αδείας, ωφελούν όλους στον αθλητισμό.
ΣΧΕΔΙΑΣΜΟΣ ΚΑΙ ΕΦΑΡΜΟΓΗ ΔΙΔΑΚΤΙΚΗΣ ΥΛΗΣ
Η σχεδίαση προγραμμάτων πιστοποίησης προπονητών διαφέρει ανάλογα με το άθλημα, τη χώρα και το θεσμικό πλαίσιο. Οι ομοσπονδίες σε εθνικό και διεθνές επίπεδο, αναλαμβάνουν την ηγεσία στην ανάπτυξη ειδικών αθλητικών προγραμμάτων πιστοποίησης. Ιδρύματα ανώτερης εκπαίδευσης, τείνουν να εστιάσουν το διδακτικό τους πρόγραμμα σε πιο γενικά θέματα όπως η αθλητική επιστήμη, οι προπονητικές μέθοδοι και η θεωρία τους, με μεταβλητά επίπεδα αθλητικής ειδίκευσης.
Η εκπαίδευση, η πιστοποίηση και η αδειοδότηση του προπονητή υπηρετούν καλύτερα τον καθένα όταν οι απαιτήσεις της αγοράς εργασίας, η επαγγελματική ικανότητα και η προπονητική τεχνογνωσία, διαμορφώνουν το σχεδιασμό και την εφαρμογή τους. Σε ορισμένες χώρες, υπάρχει μια μεγάλη συμβολή από το κράτος ή μέσω τον καθορισμένων προπονητικών οργανισμών ή μέσω της ανώτερης εκπαίδευσης. Σε τέτοιες περιπτώσεις, διαφέρουν οι σχέσεις με τις εθνικές και τις διεθνείς ομοσπονδίες.
Οι εθνικές και οι διεθνείς ομοσπονδίες, συχνά προσδιορίζουν τις απαιτήσεις πιστοποίησης σε καθορισμένα προπονητικά επίπεδα των αθλημάτων τους. Κάποιες φορές, ευθυγραμμίζουν τα ειδικά αθλητικά προγράμματά τους με ευρύτερα συστήματα πιστοποίησης σε επίπεδα δημόσιας ή τριτοβάθμιας εκπαίδευσης. Η εικόνα 7.1, περιγράφει τη διαδικασία σχεδίασης της διδακτέας ύλης.
ΕΙΚΟΝΑ 7.1 : διαδικασία σχεδιασμού διδακτικής ύλης.
Πλαίσιο εκπαίδευσης προπονητών
Εκπαιδευτικό ίδρυμα Αθλητική ομοσπονδία Εθνικός/κρατικός οργανισμός
Ανάλυση προπονητικών τομέων και περιοχών που βασίζονται στις ανάγκες του αθλητή και τη δομή του αθλήματος.
Εξακρίβωση προπονητικών λειτουργιών, αρμοδιοτήτων, γνώσεις και αξιών.
Σχεδιασμός μαθησιακών αποτελεσμάτων, προγραμμάτων και εργαλείων εκτίμησης
Ευθυγράμμιση με εθνικά συστήματα πιστοποίησης και (ανάλογα με την περίπτωση) με συστήματα αναγνώρισης διεθνών ομοσπονδιών
ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΗ ΠΙΣΤΟΠΟΙΗΣΗ
Οι προπονητές σε ολόκληρο τον κόσμο, αφιερώνουν μεγάλα αποθέματα ενέργειας και χρόνου για την ανάπτυξη αθλητών. Η πλειονότητα αυτών των προπονητών είναι εθελοντές, αν και συμμετέχουν στο ίδιο μεικτό επάγγελμα, σε ηγετικούς ρόλους με τους αμειβόμενους προπονητές.
Σε ότι, όμως, έχει να κάνει με τη πιστοποίηση και ότι αυτή αντιπροσωπεύει, οι προπονητές και των τεσσάρων ρόλων – Αρχηγός προπονητής, ανώτερος/εξελιγμένος προπονητής, προπονητής και βοηθός προπονητής - είναι ίσοι. Εκτός των προ-προπονητών, όλοι οι ενεργεί προπονητές θα πρέπει να είναι κατάλληλα πιστοποιημένοι για τον οργανισμό όπου εργάζονται, το άθλημά τους και τη χώρα τους. Στη περίπτωση των προ-προπονητών, πρέπει ο ρόλος τους να προσδιοριστεί με ακρίβεια και πρέπει να σκιαγραφηθούν οι χρονικές κλίμακες και οι προσδοκίες για ανάπτυξή τους σε πιο επίσημους ρόλους.
Οι οργανισμοί αθλημάτων πρέπει με σαφήνεια να προσδιορίσουν την πιστοποίηση που απαιτείται για ειδικούς προπονητικούς ρόλους. Αυτό θα πρέπει να γίνει σε επίπεδο ομοσπονδίας, μέσω της υιοθέτησης πολιτικών πιστοποίησης και αδειοδότησης, ενώ οι επίσημες πολιτικές ή η νομοθεσία, θα πρέπει να λαμβάνονται υπ όψιν από τις κυβερνήσεις.
ΠΡΟΤΥΠΑ ΚΑΙ ΒΡΑΒΕΙΑ
Οι προπονητές δικαιούνται να απολαμβάνουν την κατάλληλα αναγνώριση σε εθνικό και διεθνές επίπεδο για τις γνώσεις και τα προσόντα τους. Τα προσόντα των προπονητών πρέπει να αναφέρονται στα κατάλληλα εθνικά και διεθνή κριτήρια αναφοράς για την εκπαίδευση και την επαγγελματική κατάρτιση.
Η εικόνα 7.2 παρουσιάζει ένα πρότυπο, για το πώς τα προγράμματα πιστοποίησης εθνικών και διεθνών ομοσπονδιών θα μπορούσαν να ευθυγραμμιστούν με τους προπονητικούς ρόλους και με άλλες μορφές εκπαιδευτικής προόδου. Σε έναν αυξανόμενο αριθμό χωρών, πιθανόν να απαιτείται η προετοιμασία, η πιστοποίηση και η συνεχής εκπαίδευση προπονητών, ώστε να ευθυγραμμίζεται με ένα εθνικό πλαίσιο πιστοποίησης.
Επίσημα συστήματα πιστοποίησης προπονητών, θα πρέπει επίσης να αποτελούν παράγοντα για την προηγούμενη μάθηση και την εμπειρία των προπονητών. Αυτό είναι ιδιαιτέρως σημαντικό, δεδομένων των αποδεδειγμένων οφελών της εμπειρικής μάθησης στην προπονητική. Επίσης, σε χώρες και αθλήματα με σχετικά νέα προγράμματα πιστοποίησης, η αναγνώριση της προηγούμενης προπονητικής εμπειρίας αποτελεί το μέσον διάνοιξης του δρόμου που οδηγεί το σύστημα σε ανώτερα επίπεδα, έως ότου όσοι ζητούν να προοδεύσουν, να ολοκληρώσουν την εκπαίδευσή τους.
Καθώς διευκρινίζεται η σχέση μεταξύ της επίσημης διδακτικής ύλης και της κατάρτισης μέσω της τριβής με το επάγγελμα, τότε μπορούν να εισαχθούν συστήματα αδειοδότησης των προπονητών. Οι προπονητικής άδειες, οι οποίες μαρτυρούν την αρμοδιότητα και το δικαίωμα άσκησης του επαγγέλματος, είναι ιδιαιτέρως σημαντικές για όλους τους προπονητές που κερδίζουν το εισόδημα τους από την εργασία τους καθώς και για τους εθελοντές προπονητές που λειτουργούν στους προπονητικούς ρόλους του αρχηγού προπονητή και του ανώτερου/εξελιγμένου προπονητή.
ΕΙΚΟΝ 7.2 : ευθυγράμμιση των προτύπων των επιτυχιών και των προπονητικών ρόλων
Πρότυπα επιτυχιών
Προπονητικοί ρόλοι Επίπεδα εθνικών και διεθνών ομοσπονδιών Πτυχία πανεπιστημίων/τριτοβάθμιας εκπαίδευσης Πτυχία άλλων εκπαιδευτικών ιδρυμάτων προπονητών
Αρχηγός προπονητής 4ο επίπεδο Πανεπιστημιακό πτυχίο ή μεταπτυχιακός τίτλος
Ανώτερος/εξελιγμένος προπονητής 3ο επίπεδο Πανεπιστημιακό δίπλωμα ή πτυχίο
Προπονητής 2ο επίπεδο Πιστοποιητικό προπονητή
Βοηθός προπονητής 1ο επίπεδο Πτυχίο εισαγωγής στην προπονητική
8
Ωφέλει του πλαισίου προπονητών
Η πρώτη δημοσιευμένη έκδοση του Παγκοσμίου Πλαισίου Προπονητών Αθλημάτων, αποτελεί το πρώτο βήμα από τα πολλά που θα ακολουθήσουν για τη δημιουργία ενός σχετικού, βιώσιμου και υψηλής ποιότητας εκπαίδευσης και ανάπτυξης, παγκοσμίου συστήματος.
Η υιοθέτηση και εφαρμογή των αρχών που περιέχονται στο παγκόσμιο πλαίσιο προπονητών αθλημάτων, παρέχει πολλαπλά ωφέλει.
ΠΡΟΤΥΠΑ ΠΡΟΕΤΟΙΜΑΣΙΑΣ ΚΑΙ ΑΠΟΔΟΣΗΣ
Το πλαίσιο παρέχει στους προπονητικούς οργανισμούς, εκείνα τα ιδρύματα που εκπαιδεύουν τους προπονητές και όσους τους απασχολούν και αναπτύσσουν ένα σαφές και διαφανές εργαλείο συγκριτικής αξιολόγησης. Αυτό το εργαλείο μπορεί να χρησιμοποιηθεί σε έναν αριθμό καταστάσεων :
- Οι πάροχοι εκπαιδευτικών και αναπτυξιακών προγραμμάτων προπονητών, μπορούν να συγκρίνουν τις πιστοποιήσεις τους με ένα διεθνώς αναγνωρισμένο πλαίσιο, σχετικό με τα αποτελέσματα της μάθησης. Αυτό μπορεί να είναι ιδιαιτέρως σχετικό στη σύνδεση μεταξύ των συστημάτων που λειτουργούν παγκοσμίως καθώς και μεταξύ ομοσπονδιών και πιστοποίησης από την τριτοβάθμια εκπαίδευση.
- Οι προπονητικοί οργανισμοί που απασχολούν προπονητές μπορούν αποτελεσματικότερα να αξιολογήσουν τις αρμοδιότητες των προπονητών που προέρχονται από διαφορετικά αθλήματα ή κράτη και σε συγκεκριμένους ρόλους. Αυτό θα βοηθήσει στην αναγνώριση της πιστοποίησης των προπονητών και της προηγούμενης γνώσης, καθώς και στην αναγνώριση των κενών στις ικανότητες.
- Κράτη ή ομοσπονδίες που κοιτούν να αναπτύξουν νέα συστήματα ή πιστοποιήσεις, μπορούν να χρησιμοποιήσουν το παρόν πλαίσιο, ώστε να βοηθηθούν να προσδιορίσουν τα πρότυπα της πιστοποίησης των προπονητών σε κάθε επίπεδο και το κατάλληλο περιεχόμενο ώστε να εκπληρώσουν τις ανάλογες απαιτήσεις.
- Εκείνοι που καταρτίζουν και απασχολούν τους προπονητές, μπορούν να χρησιμοποιήσουν τις αρμοδιότητες που προσδιορίζονται στο παρόν πλαίσιο, ως ένα εργαλείο αξιολόγησης και ανάπτυξης των προπονητών τους, που οδηγεί στην αναγνώριση των αναγκών της κατάρτισης.
ΠΡΟΟΔΕΥΤΙΚΗ ΚΑΙ ΣΥΣΤΗΜΑΤΙΚΗ ΒΕΛΤΙΩΣΗ
Το παρόν πλαίσιο, παρέχει ένα κοινό πρίσμα μέσω του οποίου αναγνωρίζονται και προωθούνται οι καλύτερες πρακτικές στην εκπαίδευση και την ανάπτυξη των προπονητών. Τονίζει τους κύριους παράγοντες και τα δομικά στοιχεία που επηρεάζουν την ποιότητα, της αποδοτικότητα και την αποτελεσματικότητα της εξέλιξης και αξιοποίησης των προπονητών. Επιπλέον, παρέχει ένα σύνολο εννοιών και εργαλείων που μπορούν να εφαρμοστούν σε ειδικά πλαίσια μεταξύ κρατών και αθλημάτων.
Αναλύοντας το σχεδιάγραμμα του πλαισίου και συγκρίνοντάς το με το δικό τους σχέδιο προγράμματος και λαμβάνοντας υπ’ όψιν το δικό τους ιδιαίτερο πλαίσιο, οι διαχειριστές του αθλητισμού θα είναι περισσότερο ικανοί να δώσουν προτεραιότητα και να διαθέσουν πόρους, με τέτοιο τρόπο ώστε να μεγιστοποιήσουν την επιστροφή της επένδυσής τους. Έτσι, το πλαίσιο παρέχει ένα ισχυρό, διεθνώς αναγνωρισμένο, σημείο αναφοράς για χώρες και ομοσπονδίες ώστε να αυτοαξιολογήσουν το σύνολο της λειτουργίας των προπονητικών προγραμμάτων τους και τον υπο-συστατικών αυτών των προγραμμάτων.
ΠΟΛΙΤΙΚΟ ΚΑΙ ΝΟΜΙΚΟ ΥΠΟΒΑΘΡΟ
Το πλαίσιο παρέχει ένα σημείο εκκίνησης για την ανάπτυξη των προπονητικών στρατηγικών και πολιτικών. Είτε σε επίπεδο εθνικών ομοσπονδιών είτε σε επίπεδο κυβερνητικών οργανισμών και διεθνών ομοσπονδιών, ένα σύνολο προπονητικών στρατηγικών και πολιτικών θα ενισχύσει την επίδραση της προπονητικής στη προετοιμασία, την απόδοση και άλλους ευρύτερους αντικειμενικούς σκοπούς. Επίσης, το πλαίσιο θα μπορούσε να παράσχει τη βάση για τη θέσπιση κανονισμών και νόμων για την υποστήριξη της ποιότητας, της βιωσιμότητας και της μεικτής επαγγελματικής φύσης του προπονητού αθλημάτων.
ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ ΚΑΙ ΑΝΑΤΑΛΛΑΓΗ ΔΙΧΩΣ ΣΥΝΟΡΑ
Για πρώτη φορά στην αθλητική προπονητική, το παρόν πλαίσιο παρέχει ένα διεθνώς αναγνωρισμένο σημείο αναφοράς που αφορά όλα τα αθλήματα και τα κράτη της παγκόσμιας προπονητικής οικογένειας. Η καθιέρωση μιας κοινής γλώσσας επικοινωνίας, θα βοηθήσει την ανταλλαγή πληροφοριών και γνώσεων μεταξύ των εταίρων, ακόμη και μεταξύ ανταγωνιστών, εντός και μεταξύ χωρών και αθλημάτων. Αυτό, με τη σειρά του, θα ενισχύσει την κατανόηση μεταξύ τους σε όλα τα επίπεδα και θα ανοίξει νέους δρόμους συνεργασίας.
ΚΑΘΟΡΙΣΜΟΣ ΤΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ ΚΑΙ ΑΞΙΟΛΟΓΗΣΗΣ
Το παρόν πλαίσιο, παρέχει ευκρίνεια στις απαιτούμενες ικανότητες των προπονητών ώστε να μεγιστοποιήσουν τη συμμετοχή αθλουμένων και την απόδοση των αθλητών, καθώς και των κύριων συστατικών των συστημάτων που υποστηρίζουν την εκπαίδευση, την εξέλιξη και την αξιοποίηση των προπονητών. Αυτό δημιουργεί έναν δυναμικό δείκτη τομέων για μελλοντική έρευνα και αξιολόγηση, που όλοι θα προωθήσουν το επάγγελμα προς νέα επίπεδα γνώσεων και αποτελεσματικότητας.
ΤΟ ΜΕΛΛΟΝ ΤΟΥ ΠΛΑΙΣΙΟΥ
Η έκδοση 1.1 του Παγκοσμίου Πλαισίου Προπονητών Αθλημάτων, μετά την απελευθέρωση της από Global Coaches House στο Λονδίνο κατά τους Ολυμπιακούς και Παραολυμπιακούς Αγώνες, θα τονώσει την περαιτέρω έρευνα και διαβούλευση. Μέσω ανοικτού διαλόγου, η ομάδα εργασίας θα βελτιώσει περαιτέρω το πλαίσιο για να παράξει την έκδοση 1.2 για το Παγκόσμιο Συνέδριο Προπονητών στη Νότιο Αφρική, το Σεπτέμβριο του 2013. Σε αυτό το σημείο, η πρόθεση είναι να ζητηθεί η υποστήριξη των εταίρων, για την υιοθέτηση μιας διεθνούς σύμβασης για τους προπονητές αθλημάτων. Κατόπιν, το πλαίσιο θα βελτιώνεται σε τετραετή βάση.
Για την προώθηση μιας προσέγγισης με κέντρο τον αθλητή, αυτό το έγγραφο θα προωθήσει τα σχέδια, τις αποφάσεις, τα συστήματα και τις ενέργειες των προπονητών που θα ενισχύσουν την αθλητική εμπειρία όλων. Οι οργανισμοί του αθλητισμού, οι προπονητές και οι αθλητές θα είναι οι πιο εμφανείς ευεργετούμενοι, αλλά οι θετικές επιπτώσεις του και οι επακόλουθες αλληλεπιδράσεις του πλαισίου, θα γίνουν αισθητές παγκοσμίως.
ΕΙΚΟΝΑ 8.2 : διαδικασία ανάπτυξης του πλαισίου.
Αναγνωρισμένη ανάγκη για ένα παγκόσμιο πλαίσιο προπονητών αθλημάτων
Ομάδα εργασίας του ICCE και του ASOIF
Έκδοση 1.1 Λονδίνο 2012
Έκδοση 1.2 Νότιος Αφρική 2013
Διεθνής σύμβαση
Τετραετής επικαιροποίηση
