ΝΟΜΟΣ ΚΑΙ ΑΝΑΡΡΙΧΗΣΗ 17.02.2015

Ατυχήματα στους τοίχους αναρρίχησης και νομολογία

Περιεχόμενο

Οι πρώτοι ειδικά κατασκευασμένοι εσωτερικοί τοίχοι αναρρίχησης εμφανίστηκαν περίπου 50 χρόνια πριν. Οι πρώτες κατασκευές χτίστηκαν από τούβλα και πέτρες και αποτελούσαν κακότεχνες δομές. Ωστόσο, οι αναρριχητές γρήγορα άρχισαν να εκτιμούν την αξία τους ως εγκαταστάσεις εξάσκησης και ενεργοποίησαν μία σημαντική αύξηση στα επίπεδα δυσκολίας. Ο τοίχος του Πανεπιστημίου του Leeds στην Αγγλία έγινε διάσημος καθώς οι πρωταγωνιστές του κατέκτησαν τον κόσμο της αναρρίχησης στη Βρετανία και στο εξωτερικό.

Το αίτημα για τέτοιες παροχές αυξήθηκε δραματικά αλλά οι χρήστες επίσης άρχισαν να ζητούν παροχές που είχαν μία μεγαλύτερη ομοιότητα με τις «ορθές» αναρριχήσεις. Τα πιο ευφάνταστα σχέδια και τα νέα κατασκευαστικά υλικά έπαιξαν ρόλο και οι μοντέρνοι τοίχοι είχαν λίγα κοινά με τους προηγούμενους προκατόχους τους. Παράλληλα με αυτή την ανάπτυξη υπήρξαν και άλλες εξελίξεις, κυρίως η έλευση της «αθλητικής» αναρρίχησης και της αναρρίχησης χωρίς σχοινιά. Αυτές οι δραστηριότητες επηρέασαν την ανάπτυξη και χρήση των τοίχων αναρρίχησης, οι οποίοι ως αντάλλαγμα διευκόλυναν μία συνεχόμενη αύξηση στο επίπεδο αναρρίχησης και στον αριθμό των συμμετεχόντων. Σε αυτή τη διαδικασία οι εσωτερικοί τοίχοι έγιναν τόσο ψυχαγωγική εγκατάσταση όσο και εγκατάσταση εξάσκησης.

Ο ολοένα αυξανόμενος αριθμός και η προσβασιμότητα των εσωτερικών τοίχων, η ανάπτυξη των διευκολύνσεων για αρχάριους και τα εμπορικά ένστικτα των διαχειριστών των τοίχων (αναρρίχησης) οδήγησαν σε μία δραματική αύξηση στον αριθμό των χρηστών. Δεν είναι πια οι τοίχοι μοναδικό πεδίο για έμπειρους αναρριχητές: αυτοί πλέον χρησιμοποιούνται ευρέως και από μη αναρριχητές και από αρχαρίους. Οι διαχειριστές αντιλήφθηκαν ότι μπορούν να αυξήσουν τα κέρδη τους με την ενοικίαση των εγκαταστάσεων για παιδικά πάρτυ γενεθλίων ή συναντήσεις ομάδων εργασίας. Η ενοικίαση εξοπλισμού και η παροχή οδηγιών σε τέτοιους χρήστες είναι πρόσθετες παροχές εσόδων. Με τον αυξανόμενο αριθμό τοίχων και χρηστών υπήρξε και μία σημαντική αύξηση στον αριθμό των ατυχημάτων και συνακόλουθη εκδίκαση υποθέσεων σωματικών βλαβών.

Λίγα στατιστικά είναι διαθέσιμα και η πλειοψηφία των αγωγών έχουν τεθεί ενώπιον χαμηλόβαθμων δικαστηρίων, που δεν παραπέμπονται με επίσημο τρόπο. Λίγες έχουν γίνει πρωτοσέλιδα σε έννομες τάξεις ορισμένων χωρών και οι ομοσπονδίες μερικές φορές λαμβάνουν αναφορές. Εάν αυτό το άρθρο αναφέρεται κυρίως στην αγγλική εμπειρία, αυτό αντανακλά την προσωπική γνώση του συγγραφέα. Ωστόσο, η αναφορά βασίζεται επίσης σε πληροφορίες που παρέχονται από την Ομάδα Εργασίας Εξειδικευμένων Νομικών μέσω εκπροσώπων άλλων ομοσπονδιών, κυρίως της  Renee Hopster, η οποία κατήρτισε δύο έγγραφα κατά την περίοδο που ήταν πρόεδρος αυτής της Ομάδας. Όπως συμβαίνει με όλα αυτά τα έγγραφα θα πρέπει να θεωρηθεί ως έργο σε εξέλιξη, και όχι ένα τελικό προϊόν.

Αγώγιμες αξιώσεις

 

Ο όγκος της νομολογίας καταδεικνύει ένα ευρύ φάσμα λόγων που έχουν προβληθεί κατά την άσκηση αγωγής. Η ακόλουθη λίστα διαφορετικών τύπων ισχυρισμών που καταγράφονται δεν είναι οριστική:

1. Ευθύνη του κατόχου (του διαχειριστή του τοίχου αναρρίχησης) για την ασφάλεια της εγκατάστασης. Εφαρμόζεται η αντικειμενική ευθύνη.

2. Στο Ηνωμένο Βασίλειο ο διαχειριστής απαιτείται επίσης να συμμορφώνεται με την νομοθεσία περί υγιεινής και ασφαλείας, οι οποίες και οι δύο σχετίζονται με τον σχεδιασμό, τη συντήρηση και την λειτουργία του τοίχου.

3. Η πλειοψηφία των δικαιοδοσιών στην ηπειρωτική Ευρώπη έχει ένα κωδικοποιημένο σύστημα αστικού δικαίου και τα ατυχήματα που προκαλούν αγωγές της (ανωτέρω) αναφερθείσας φύσεως μπορούν να οδηγήσουν σε αγωγές για παραβίαση μίας ή περισσοτέρων διατάξεων του εν λόγω Αστικού Κώδικα.

4. Αμέλεια του διαχειριστή κατά την διοίκηση του τοίχου. Για παράδειγμα:

α. Ανεπαρκής σχεδιασμός,

β. Αποτυχία συντήρησης,

γ. Αποτυχία απόδειξης της εμπειρίας και της ικανότητας του χρήστη, σε συνδυασμό με,

δ. Αποτυχία παροχής οδηγιών ή επαρκών οδηγιών,

ε. Αποτυχία επιτήρησης των χρηστών επαρκώς ή πλήρως,

στ. Αποτυχία αποτελεσματικής διεύθυνσης (π.χ. αριθμού χρηστών), διαθεσιμότητα του βοηθητικού εξοπλισμού (τάπητες, βάρη πρόσδεσης κ.λπ.).

5. Παράβαση της σύμβασης από τον διαχειριστή: σιωπηροί όροι σχετικά με την ασφάλεια του περιβάλλοντος, την καταλληλότητα του εξοπλισμού, την επάρκεια της εκπαίδευσης, κ.λπ.

6. Ευθύνη του διαχειριστή σύμφωνα με την νομοθεσία περί ασφάλειας τροφίμων που εφαρμόζεται σε φαγητό και ποτό που πωλούνται στο κυλικείο.

7. Ευθύνη του διαχειριστή ή του λιανικού πωλητή όσον αφορά την ποιότητα και την καταλληλότητα του πωληθέντος ή του ενοικιασμένου εξοπλισμού.

8. Αμέλεια του εκπαιδευτή όσον αφορά την επάρκεια της εκπαίδευσης. Να σημειωθεί ότι ο διαχειριστής θα έχει ευθύνη από το πταίσμα του προστηθέντος εκπαιδευτή που προσλήφθηκε από τον διαχειριστή και ο σύλλογος ή η ένωση που διέθεσε/ενέπλεξε τον δικό της εκπαιδευτή μπορεί να έχει ευθύνη από το πταίσμα του προστηθέντος της.

9. Ο σύλλογος ή η ένωση που ενοικιάζει την εγκατάσταση και παρέχει το πρόγραμμα εκπαίδευσης (ως διακριτή από τις προσωπικές δραστηριότητες των μελών του συλλόγου) μπορεί να έχει ενδοσυμβατική ευθύνη από αμέλεια αναφορικά με την παράδοση αυτού του δομημένου προγράμματος.

10. Ένας χρήστης που ενεργεί απρόσεκτα ή αμελώς και προκαλεί ζημία σε άλλο χρήστη μπορεί να έχει ευθύνη από αμέλεια απέναντι στον άλλο χρήστη, όπως (συμβαίνει)  και σε οποιαδήποτε άλλη έκφανση της ζωής.

Διαχείριση κινδύνου

 

Είναι εμφανές ότι ο διαχειριστής του τοίχου αναρρίχησης έχει την μεγαλύτερη έκθεση στον κίνδυνο αγωγής σε περίπτωση ατυχήματος. Ο διαχειριστής είναι σε κάθε περίπτωση το μόνο άτομο ή οργανισμός που μπορεί και θα πρέπει να διευθύνει όλη τη δραστηριότητα από την μεριά του. Ωστόσο, ατυχήματα θα συμβούν όσο καλή και να είναι η διεύθυνση. Οι διαχειριστές, ενθαρρυμένοι από τους ασφαλιστές τους, έχουν αναπτύξει μεθόδους διεύθυνσης της δικής τους εγκατάστασης με τρόπο που σκοπεί στο να μειώσει τον κίνδυνο και να παρουσιάσει ότι ένα ατύχημα δεν προκαλείται λόγω αμελείας, πράξης ή παράλειψης του διαχειριστή. Οι διαχειριστές έχουν μάθει εμπειρικά και, σε πολλές περιπτώσεις, μοιράζονται αυτή την εμπειρία με άλλους διαχειριστές με αποτέλεσμα να έχουν αναπτυχθεί αυτά τα συστήματα καλύτερης πρακτικής.

Στην Μεγάλη Βρετανία έχει δημιουργηθεί η Ένωση Βρετανικών Αναρριχήσεων Τοίχου. Η πλειοψηφία των διαχειριστών τοίχων αναρρίχησης στην Βρετανία είναι μέλη της. Η Ένωση έχει ενθαρρυνθεί και υποστηριχθεί από το Βρετανικό Συμβούλιο Ορειβασίας (ΒΣΟ). Η συμβουλή και η καθοδήγηση του ΒΣΟ έχει αναπτυχθεί σε συνεννόηση με την Διεύθυνση Υγείας και Ασφάλειας, ένα Κυβερνητικό όργανο. Το ΒΣΟ δημιουργεί έναν Οδηγό Χρηστών Τοίχων Αναρρίχησης και παρέχει συμβουλές και σχόλια στις ασφαλιστικές εταιρίες που ασφαλίζουν τους διαχειριστές τοίχων αναρρίχησης. Συστήματα έχουν αναπτυχθεί για να αναγνωρίζουν και να καταγράφουν την εμπειρία και τις ανάγκες των χρηστών, για να παρέχουν κατάλληλο εξοπλισμό και οδηγίες χρήσης τους. Έντυπα εγγραφής χρησιμοποιούνται συχνά από τους διαχειριστές με τα οποία παρατίθενται στον χρήστη πληροφορίες σχετικά με την εμπειρία και τις ικανότητες, γνωστοποιούνται σχετικές ιατρικές συνθήκες και προσυπογράφεται η δήλωση συμμετοχής στο ΒΣΟ (ο οποίος είναι όμοιος με αυτόν του UIAA). Όροι χρήσης έχουν αναπτυχθεί, που ορίζουν την ρύθμιση των διαφόρων τύπων δραστηριοτήτων, οι οποίες ενισχύονται από κατάλληλες προειδοποιήσεις που εμφανίζονται σε στρατηγικά σημεία σε συγκεκριμένα κέντρα. Η παρακολούθηση της δραστηριότητας εντός της εγκατάστασης και η παροχή εποπτείας όπου αρμόζει είναι απαραίτητη. Στην Ολλανδία, η ΝΚΒV έχει ιδρύσει έναν οργανισμό μαζί με τους διαχειριστές τοίχων αναρρίχησης για να πιστοποιούν συστήματα, πρακτικές και διαδικασίες.

Στις ΗΠΑ και τον Καναδά οι χρήστες συνήθως απαιτείται να υπογράφουν ένα έγγραφο παραίτησης (ή αλλιώς καλείται έγγραφο απαλλαγής) με το οποίο ο χρήστης αναλαμβάνει την ευθύνη για τη δική του ασφάλεια και παραιτείται από κάθε αξίωση του έναντι του διαχειριστή. Αυτό είναι αποτελεσματικό στο να αποφεύγεται η ευθύνη όπου το ατύχημα προκαλείται από απρόσεκτη πράξη του διαχειριστή. Οι παραιτήσεις έχουν λίγη ή καθόλου ισχύ στην Ευρώπη, όπου έχει καθιερωθεί η αρχή της «εν γνώσει» συναίνεσης. Είναι μία βελτιωμένη εκδοχή της βασικής αρχής της οικειοθελούς αποδοχής του κινδύνου (volenti non fit injuria) σύμφωνα με την οποία ο διαχειριστής πρέπει να αποδείξει ότι ο χρήστης ήταν ενήμερος και γνώριζε τον κίνδυνο. Εάν ένας συμμετέχων σε μία επικίνδυνη δραστηριότητα ισχυρίζεται ότι είναι έμπειρος και έπειτα υποστεί ένα ατύχημα, το τεκμήριο που πρέπει να ανατρέψει για να προβάλει τον ισχυρισμό περί αμέλειας έναντι του διαχειριστή είναι σημαντικά πιο δύσκολο να ανατραπεί σε σχέση με άλλα. Θα πρέπει, για παράδειγμα, κανονικά να καταλήξει σε ένα ισχυρισμό που να βασίζεται στην αποτυχία της εκπαίδευσης ή στην ανεπιτυχή επιτήρηση. Και αν ακόμα ένας τέτοιος ισχυρισμός πράγματι γίνει δεκτός, ενδέχεται να εφαρμοστεί η αρχή του συντρέχοντος πταίσματος για να κατανεμηθεί η ευθύνη ανάμεσα στον χρήστη και στον διαχειριστή, και ως εκ τούτου αναλογικά να μειωθεί το ποσό της αποζημίωσης που πρέπει να καταβληθεί από τον διαχειριστή. Ενώ τέτοιες ή παρόμοιες σκέψεις υπάρχουν σε πολλές δικαιοδοσίες, δεν είναι καθολικές. Καμία από αυτές δεν είναι εφαρμοστέα στην Ιαπωνία.

 

Ποινικό

 

Πράγματι οι διαχειριστές μπορούν να ασφαλιστούν κατά του κινδύνου μίας αγωγής (του αστικού δικαίου), όσο οι ασφαλιστές είναι πρόθυμοι να παράσχουν ασφάλιση. Ωστόσο ο κίνδυνος διαχείρισης λαμβάνει μεγαλύτερη σημασία, όταν αναγνωρίζεται ότι διαχειριστές και άλλοι ίσως εκτίθενται σε ποινικές διαδικασίες. Έχουν υπάρξει θανατηφόρα ατυχήματα σε έναν αριθμό δικαιοδοσιών που έχουν οδηγήσει σε μία ποινική διαδικασία για ανθρωποκτονία. Λιγότερο σοβαρές συνέπειες (για το θύμα) μπορούν να οδηγήσουν σε ποινικές διαδικασίες για άλλες κατηγορίες, συμπεριλαμβανομένης της παραβίασης του ποινικού κώδικα σε ευρωπαϊκές δικαιοδοσίες και της νομοθεσίας περί υγείας και ασφάλειας στο Ηνωμένο Βασίλειο. Ο κίνδυνος μιας ποινικής δίωξης δεν περιορίζεται στον διαχειριστή, αλλά εκτείνεται σε όλους όσους εμπλέκονται, όπως συμβαίνει και σε κάθε άλλη έκφανση της ζωής.

Νομολογία

 

Βέλγιο

1) Δεκτή έγινε αγωγή που ασκήθηκε εναντίον διαχειριστή τοίχου αναρρίχησης από έναν χρήστη, ο οποίος τραυματίστηκε μετά από ατύχημα. Το δικαστήριο έκρινε ότι ο διαχειριστής ήταν αμελής λόγω του ότι απέτυχε να διευθύνει σωστά την εγκατάσταση και του ότι επέτρεπε να υπάρχει πλεονάζων αριθμός ανθρώπων πάνω στον τοίχο, γεγονός που ήταν μέρος της πρόκλησης του ατυχήματος.

2) Δύο φίλοι πήγαν μαζί σε ένα τοίχο (αναρρίχησης) και ο πιο έμπειρος από αυτούς  ηγήθηκε της ανάβασης. Αυτός σκέφτηκε ότι ο άλλος θα τον κατέβαζε αλλά ο δεύτερος σκέφτηκε ότι ο επικεφαλής ήταν δεμένος στην κορυφή του τοίχου και άφησε το σημείο πρόσδεσης του. Ο επικεφαλής έπεσε, τραυματίστηκε και άσκησε αγωγή εναντίον του δεύτερου, ο οποίος την απέκρουσε ισχυριζόμενος ότι ο επικεφαλής ήταν πιο έμπειρος και υπεύθυνος. Το δικαστήριο έκρινε ότι ήταν συνυπαίτιοι και έκανε δεκτή την αγωγή με ποσοστό 50% συντρέχοντος πταίσματος εκ μέρους του ενάγοντος.

3) Το 2009 ένα δικαστήριο στις Βρυξέλλες έκρινε μία αγωγή που ασκήθηκε κατά του διαχειριστή τοίχου αναρρίχησης, του Οργανισμού Προσκόπων και ενός δεκαεπτάχρονου αρχάριου που απέτυχε να προσδέσει επαρκώς έναν άλλο πρόσκοπο, ο οποίος σκοτώθηκε κατά την πτώση. Ο προσδένων κρίθηκε ότι δεν ήταν αμελής, επειδή ήταν αρχάριος υπό καθοδήγηση αλλά ούτε ο Οργανισμός Προσκόπων ήταν, ο οποίος είχε οργανώσει την δραστηριότητα σε κατάλληλο χώρο με εκπαιδευμένους εκπαιδευτές. Η αγωγή κατά του ιδιοκτήτη του τοίχου αναρρίχησης έγινε δεκτή επειδή αποδείχθηκε ότι δεν είχαν ληφθεί επαρκή μέτρα ασφαλείας.

Γαλλία

1) Μία αγωγή για αμέλεια βάσει παρόμοιων γεγονότων με την προηγούμενη που ασκήθηκε από έναν τραυματία συμμέτοχο κατά της ομάδας/ένωσης, η οποία οργάνωσε μία ανοιχτή εκδήλωση στον τοίχο αναρρίχησης, έγινε δεκτή σε πρώτο βαθμό αλλά αυτή η απόφαση εξαφανίστηκε μετά από έφεση. Οι τραυματίες ενάγοντες δεν ήταν μέλη της ομάδας/ένωσης αλλά πήραν μέρος επειδή ήταν μία ανοιχτή εκδήλωση και το Εφετείο έκρινε ότι η ομάδα/ένωση δεν είχε καθήκον επιμέλειας για μη μέλη της.

2) Σε άλλη παρόμοια, αλλά πιο πρόσφατη υπόθεση, τα μέλη μιας ομάδας/ένωσης χρησιμοποιούσαν ένα τοίχο αναρρίχησης κατά τη διάρκεια μιας εκδήλωσης της ομάδας. Όλοι οι συμμετέχοντες διαβεβαίωσαν ότι ήταν έμπειροι και δεν είχαν ανάγκη καθοδήγησης αλλά όταν ο επικεφαλής θέλησε να κατέβει από την κορυφή του τοίχου, ο δεύτερος απέτυχε να προσδεθεί σωστά και να ελέγξει την κάθοδο. Ο επικεφαλής υπέστη σοβαρά τραύματα και άσκησε αγωγή κατά της ομάδας που απορρίφθηκε για τον λόγο ότι ο ενάγων διαβεβαίωσε ότι ήταν έμπειρος. Μετά από αίτηση αναίρεσης το Ανώτατο Δικαστήριο (αντίστοιχο του Αρείου Πάγου) έκρινε ότι υπήρχε ακόμη καθήκον επιμέλειας (υποχρέωση ασφάλειας) και αναπέμφθηκε στο Εφετείο για περαιτέρω εξέταση. Το Εφετείο πρέπει τώρα να αποφασίσει εάν υπήρξαν κάποιες ενέργειες που η ομάδα/ένωση θα έπρεπε να είχε κάνει και τις παρέλειψε. Το αποτέλεσμα αναμένεται (η έκδοση απόφασης εκκρεμεί) και αποτελεί αιτία ανησυχίας, επειδή μπορεί να επηρεάσει τον τρόπο που οι δραστηριότητες της ομάδας θα διεξάγονται στο μέλλον καθώς και τη διαθεσιμότητα και το κόστος της ασφάλισης.

Ολλανδία

1) Σε αυτή την υπόθεση η ενάγουσα συμμετείχε σε μία εκδήλωση που οργανώθηκε από την ΝΚΒV, η οποία απασχόλησε έναν μη αμειβόμενο εθελοντή εκπαιδευτή. Αυτή έπεσε και υπέστη τραυματισμό επειδή δεν είχε δεθεί στο σκοινί σωστά. Η αγωγή της κατά του εκπαιδευτή απορρίφθηκε γιατί ισχυρίστηκε ότι ήταν έμπειρη και δεν χρειαζόταν καθοδήγηση και η αγωγή κατά της NKBV απορρίφθηκε επειδή δεν είχε προσλάβει τον εκπαιδευτή. Το γεγονός ότι το μάθημα ήταν για έμπειρους αναρριχητές και η γυναίκα ήταν έμπειρη κρίθηκε σημαντικό.

2) Ποινικές κατηγορίες αποδόθηκαν από ένα δικαστήριο στο Heerlen το 2003 όταν ένας έμπειρος αναρριχητής προσδένοντας έναν άλλον έμπειρο αναρριχητή αποσπάστηκε από άλλους ανθρώπους και απασφάλισε το σημείο πρόσδεσης. Ο φίλος του έπεσε και σκοτώθηκε. Ο προσδένων καταδικάστηκε για ανθρωποκτονία και του επεβλήθη ποινή έξι μηνών φυλάκισης με αναστολή.

3) Το 2008 ένα ποινικό δικαστήριο στο Άμστερνταμ απέδωσε κατηγορίες για ανθρωποκτονία βασιζόμενο σε παρόμοια γεγονότα. Ένας αναρριχητής είχε δέσει τον φίλο του σε μία ανάβαση, ενώ η κοπέλα του ήταν δεμένη από κάποιον άλλο καθώς ανέβαινε άλλη διαδρομή. Όταν κατέβηκε και λύθηκε από το σκοινί της ο εναγόμενος επίσης λύθηκε παρ’ όλο που ο προπορευόμενος του ήταν ακόμη ψηλά στον τοίχο. Αυτός έπεσε και σκοτώθηκε. Ο εναγόμενος καταδικάστηκε για ανθρωποκτονία εξ αμελείας, αλλά δεν του επιβλήθηκε ποινή φυλάκισης. Η απόφαση προσβλήθηκε με έφεση και ο προσδένων κρίθηκε αθώος για τον περίεργο λόγο ότι είχε λύσει τον εαυτό από το σκοινί με μία σειρά αυτοματοποιημένων πράξεων.

Ισπανία

1) Ένας αναρριχητής, ο οποίος τραυματίστηκε όταν ο αναρριχητής σύντροφός του απέτυχε να προσδεθεί σωστά, άσκησε αγωγή ενώπιον του δικαστηρίου στο Castellon το 2000 επειδή ο προσδένων ήταν αμελής.

2) Το 2005 ένα δικαστήριο στο Oviedo έκρινε μία αγωγή κατά ενός διαχειριστή τοίχου αναρρίχησης και απεφάνθη υπέρ του ενάγοντος επειδή ο εξοπλισμός είχε εγκατασταθεί λανθασμένα.

Ηνωμένο Βασίλειο

1) Στην υπόθεση Hardy –v- Blackpool Borough Council (2001) ο ενάγων άσκησε αγωγή κατά ενός διαχειριστή τοίχου αναρρίχησης όταν τραυματίστηκε συνεπεία μία πτώσης από ένα τοίχο (αναρρίχησης) χωρίς σκοινιά. Αυτός είχε συμπληρώσει ένα έντυπο εγγραφής στο οποίο δήλωνε ότι ήταν ένας ικανός και έμπειρος αναρριχητής που είχε κάνει χρήση και άλλων τοίχων αναρρίχησης και βεβαίωνε ότι δεν χρειαζόταν κάποια εκπαίδευση ή επίβλεψη. Το δικαστήριο έκρινε ότι η αρχή “volenti non fit injuria” και η αρχή της «εν γνώσει» αποδοχής του κινδύνου ήταν εφαρμοστέες και απέρριψε την αγωγή.

2) Στην υπόθεση Davy –v- High Performance Sports Limited (2003) η ενάγουσα συμπλήρωσε ένα έντυπο εγγραφής όπου δήλωνε ότι ήταν μία έμπειρη αναρριχήτρια. Ωστόσο, δεν έδεσε το σκοινί της στο λουρί, αλλά απλά το πέρασε σ’ αυτό και με το που το ανακάλυψε, όταν ήταν πολύ ψηλά στον τοίχο, πανικοβλήθηκε και δεν ανταποκρίθηκε στις οδηγίες. Ένας υπεύθυνος ανεπιτυχώς επιχείρησε μία διάσωση και η ενάγουσα έπεσε και υπέστη σοβαρό τραυματισμό. Αυτή βεβαίωσε πως η μέθοδος διάσωσης ήταν ακατάλληλη, ο υπάλληλος ήταν αμελής και ο διαχειριστής του τοίχου αναρρίχησης ευθυνόμενος ως προστήσας. Το δικαστήριο έκρινε ότι ο υπάλληλος είχε κάνει ό,τι καλύτερο μπορούσε υπό δύσκολές συνθήκες και με περιορισμένο διαθέσιμο χρόνο. Το δικαστήριο επίσης έλαβε υπόψη την αρχή “volenti non fit injuria” και την αρχή της «εν γνώσει» αποδοχής του κινδύνου και κατέληξε ότι η ενάγουσα ήταν πλήρως υπεύθυνη για το ότι δεν έδεσε το σκοινί.

3) Στην υπόθεση Poppleton –v.- Portsmouth Youth Activity Centre (2008) ο ενάγων ήταν ένας αρχάριος που χρησιμοποιούσε τον τοίχο χωρίς σκοινί για πρώτη φορά. Αυτός παρατήρησε έναν άλλο συμμετέχοντα να πηδά για να πιαστεί, προσπάθησε να το αντιγράψει, έπεσε και υπέστη τραύματα στο κεφάλι. Ο ενάγων ισχυρίστηκε αμέλεια και παράβαση καθήκοντος εκ του νόμου με την αιτιολογία ότι ο διαχειριστής δεν παρείχε επαρκή εκπαίδευση, έλεγχο, καθοδήγηση και επίβλεψη. Το δικαστήριο έκρινε ότι ο κίνδυνος ήταν αυταπόδεικτος ακόμα και για έναν αρχάριο και εφάρμοσε την αρχή “volenti non fit injuria” και απέρριψε την αγωγή.

4) Κατά την κρίση επί της υποθέσεως Pinchbeck –v- Craggy Island Limited (2012) το Δικαστήριο κατέληξε σε ένα διαφορετικό συμπέρασμα. Η ενάγουσα ήταν μία αρχάρια που βρέθηκε στο τοίχο (αναρρίχησης) μαζί με τους συναδέλφους της στη δουλειά ως ομάδα κτιριακής άσκησης. Η ομάδα έλαβε πολύωρη εκπαίδευση στην κορυφή ενός τοίχου με σκοινιά, προτού χρησιμοποιήσουν τον τοίχο χωρίς σκοινιά. Η ενάγουσα τραυματίστηκε στα πόδια όταν πήδηξε και άσκησε αγωγή κατά του διαχειριστή του τοίχου ισχυριζόμενη ότι αυτός ευθυνόταν ως προστήσας για τις πράξεις και τις παραλείψεις του εκπαιδευτή και ότι απέτυχε να παράσχει μία σωστή ενημέρωση ή να αποτρέψει το άλμα, ισχυρισμοί που αμφισβητήθηκαν. Το δικαστήριο, που έλαβε υπ’ όψη αλλά αγνόησε την εφετειακή απόφαση στο Poppleton, αποφάσισε ότι υπήρξε έλλειψη σωστής καθοδήγησης και γι’ αυτό δεν εφάρμοσε την αρχή “volenti non fit injuria”, παρ’ όλο που έκρινε ότι ο ενάγων είχε συντρέχον πταίσμα κατά το ένα τρίτο. Η απόφαση θεωρείται αντιφατική.

5) Άλλο ένα ατύχημα κατέληξε σε τραυματισμό κάποιου από μία ομάδα αρχαρίων μαθητών που εκπαιδεύονταν από έναν εκπαιδευτή. Δύο ή τρεις μαθητές υποτίθεται ότι διαχειρίζονταν το σκοινί και εκτελούσαν την λειτουργία πρόσδεσης συλλογικά ενώ ο ενάγων πρώτα ανέβηκε και μετά κατέβηκε από τον τοίχο, αλλά το κατέβασμα δεν ήταν ελεγχόμενο. Ασκήθηκε επιτυχώς ποινική δίωξη (μήνυση) από την Διεύθυνση Υγείας & Ασφάλειας για επικίνδυνες πρακτικές εργασίας. Παρ’ όλο που ο εκπαιδευτής βρισκόταν εκεί,  αποδείχθηκε ότι δεν παρείχε κατάλληλη επίβλεψη.

ΗΠΑ

1) Ένας αρχάριος βρισκόταν υπό την καθοδήγηση ενός εξειδικευμένου εκπαιδευτή και μετά την ανάβαση με σκοινί στην κορυφή τον κατέβαζαν σιγά σιγά. Ωστόσο το σκοινί είχε προσδεθεί από τον εκπαιδευτή στην θηλιά ταχύτητας του ιμάντα πρόσδεσης του ενάγοντος και όχι στο σωστό σημείο πρόσδεσης. Η αγωγή ασκήθηκε κατά του Petzl, (ως κατασκευαστή του ιμάντα πρόσδεσης) κατά του διαχειριστή του τοίχου αναρρίχησης και του εκπαιδευτή, στην οποία ισχυριζόταν ποικιλοτρόπως ότι το σημείο πρόσδεσης δεν ήταν κατάλληλο για χρήση σε τοίχο αναρρίχησης (επειδή η θηλιά ταχύτητας ήταν μία αχρείαστη σύγχυση) και αυτές οι οδηγίες ασφαλείας στην ετικέτα ήταν ανεπαρκείς· ότι ο εκπαιδευτής ήταν αμελής· και ότι ο διαχειριστής του τοίχου είχε ευθύνη ως προστήσας. Αυτή η αγωγή αυτή διευθετήθηκε με συμβιβασμό και δεν οδηγήθηκε σε δίκη.

2) Σε μία υπόθεση που εκδικάστηκε στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης (Linthwaite –v- Mount Sinai Union Free School District) μία μαθήτρια τραυματίστηκε όταν έπεσε από έναν τοίχο, τον οποίο αυτή ανέφερε ως επικίνδυνο και ισχυρίσθηκε ότι το σχολείο ήταν αμελές ως μη επιβλέπον σωστά τη χρήση του. Το εναγόμενο ισχυρίσθηκε ότι δεν ήταν αμελές και ότι ο μαθητής ανέλαβε τον εγγενή κίνδυνο της δραστηριότητας και ότι αυτή δεν ήταν υποχρεωτική. Το δικαστήριο επιβεβαίωσε ότι τα σχολεία έχουν το καθήκον να επιβλέπουν επαρκώς τους μαθητές και ότι μπορεί να υπέχει ευθύνη, εάν η επιτήρηση είναι ακατάλληλη και συνεπώς ο μαθητής τραυματίστηκε. Το δικαστήριο επίσης επιβεβαίωσε ότι (στην Πολιτεία της Νέας Υόρκης) το επίπεδο επιμέλειας σε ένα σχολείο είναι υψηλότερο από αυτό ενός εμπορικού οργανισμού.

3) Μία αγωγή στην Πολιτεία του Μίσιγκαν (Lucas –v- Norton Pines Athletic Club Inc) ασκήθηκε από έναν έμπειρο αναρριχητή, ο οποίος έπεσε από ένα τοίχο, επειδή απέτυχε να δεθεί με ένα αυτόματο σύστημα πρόσδεσης που χρησιμοποιούταν από τον όμιλο. Ο όμιλος είχε ένα κανόνα που προϋπέθετε ότι ο εργαζόμενος έπρεπε να δέσει έναν αναρριχητή εντός και εκτός του αυτόματου συστήματος πρόσδεσης. Αυτό δεν συνέβη, επειδή ο ενάγων ήταν συχνός επισκέπτης και έμπειρος και είχε αναπτύξει μία ρουτίνα, με την οποία θα μπορούσε να καλέσει έναν εργαζόμενο να έχει οπτική επαφή από απόσταση. Στην περίπτωση αυτή ο ενάγων δεν έκανε έλεγχο με τον εργαζόμενο, αλλά στη συνέχεια ισχυρίστηκε ότι ο όμιλος ήταν αμελής για την μη εφαρμογή των κανόνων. Ο όμιλος επιτυχώς ζήτησε να απορριφθεί η αγωγή με την αιτιολογία ότι ο ενάγων είχε υπογράψει μία δήλωση απαλλαγής (παραίτησης) και αυτή η απόφαση κρίθηκε ορθή μετά και από την έφεση (από το Εφετείο). Εάν ο ενάγων είχε ισχυριστεί ότι οι ενέργειες του ομίλου οφείλονταν σε βαριά αμέλεια και το δικαστήριο το δεχόταν, η δήλωση απαλλαγής δεν θα ήταν αποτελεσματική.

4) Σε άλλη υπόθεση στο Μίσιγκαν (Mankoski –v- Mieras) ο ενάγων ηγείτο της αναρρίχησης και έπεσε και χτύπησε στο δάπεδο, επειδή ο εναγόμενος απέτυχε να προσδεθεί σωστά. Και οι δύο ήταν έμπειροι αναρριχητές και φίλοι που είχαν πάει μαζί στον τοίχο. Ο εναγόμενος ισχυρίστηκε ότι ο ενάγων ήταν ενήμερος και είχε αποδεχθεί τους εγγενείς κινδύνους τραυματισμού σ’ αυτή τη δραστηριότητα και είχε υπογράψει την δήλωση απαλλαγής (παραίτηση) κατ’ απαίτηση του διαχειριστή του τοίχου αναρρίχησης. Το δικαστήριο δέχθηκε τον ισχυρισμό του εναγομένου και η δήλωση απαλλαγής που υπογράφηκε από τον ενάγοντα έγινε δεκτή ως απόδειξη του ότι ο ενάγων είχε αποδεχθεί τον κίνδυνο.

Συμπεράσματα

 

Υπάρχει μία ροπή μεταξύ των συμμετεχόντων να πιστεύουν ότι η δραστηριότητα τους είναι ειδική, σαφής και διακριτή από την κανονική ζωή. Ο νόμος δεν λειτουργεί με αυτό τον τρόπο και είναι εξίσου εφαρμοστέος σε όλους τους τομείς της ανθρώπινης δραστηριότητας. Οι τραυματισμοί που προκαλούνται σε άλλον εξ αιτίας αμελούς πράξης ή παράλειψης ενός προσώπου είναι εξ ίσου αξιόποινη τόσο στην αναρρίχηση όσο και στην οδήγηση του αυτοκινήτου. Ανεξάρτητα από την σοβαρότητα της αμελούς πράξης ή παράλειψης αυτό ίσως έχει συνέπειες στο αστικό δίκαιο μόνο ή και σε αστικό και σε ποινικό δίκαιο μαζί. Οι κεντρικές νομικές αρχές είναι κοινές στις περισσότερες δικαιοδοσίες, παρ’ όλο που υπάρχουν πολλές παραλλαγές στα επιμέρους σημεία. Αυτές οι λεπτομέρειες μπορεί παρ’ όλα αυτά να είναι πολύ σημαντικές σε μεμονωμένες υποθέσεις.

Άλλη μία σταθερά αλλάζει: ο νόμος εξελίσσεται σε κάθε δικαιοδοσία, όχι κατ’ ανάγκην όσον αφορά τις βασικές αρχές, αλλά με τον τρόπο που αυτές εφαρμόζονται από τους δικαστές. Παρόμοια γεγονότα μπορούν να οδηγήσουν σε διαφορετικά αποτελέσματα σε διαφορετικές δικαιοδοσίες. Η δικαστική σκέψη μπορεί να επηρεαστεί από πολιτισμικές αλλαγές. Η ευρωπαϊκή κοινωνία φαίνεται να είναι όλο και πιο απρόθυμη να αναλάβει κινδύνους. Η Ευρωπαϊκή Ένωση είναι προσηλωμένη σε υπερβολικό βαθμό στην προστασία των καταναλωτών, των εργαζομένων και της κοινωνίας γενικότερα. Η αρχή της «εν γνώσει» αποδοχής του κινδύνου φέρει μικρότερο βάρος κατά συνέπεια και δεν μπορεί πια να βασίζεται στους εναγομένους στο ίδιο μέτρο όπως πριν. Μία αντίθετη τάση είναι εμφανής σε Αγγλία και Ουαλία τα τελευταία δέκα χρόνια παρ’ όλο που υπάρχουν ευκαιριακές αποκλίσεις. Ένας δικαστής μπορεί να επηρεαστεί από ένα όμορφο πρόσωπο, έναν παραπληγικό, μία χήρα ή ένα ορφανό και την διαθεσιμότητα της ασφάλισης.

Όπως και στη ζωή, καμία δραστηριότητα σε σχέση με την αναρρίχηση τοίχων δεν είναι βέβαιη. Πολύ συχνά οι εμπλεκόμενοι μοιάζει να σκέπτονται διαφορετικά. Οι χρήστες μπορούν να υποθέσουν ότι βρίσκονται σε ένα ασφαλές περιβάλλον παρ’ όλες τις πληροφορίες και τις προειδοποιήσεις για το αντίθετο. Ο αριθμός των ατυχημάτων και η ανόμοια εμπειρία των εμπλεκόμενων φαίνεται πως υποδηλώνει ότι τέτοιες σκέψεις είναι κοινές και τόσο σε μερικούς αρχαρίους ή ερασιτέχνες χρήστες όσο και σε μερικούς έμπειρους χρήστες. Μερικές φορές μπορεί να επεκταθεί και στους επιβλέποντες και στους εκπαιδευτές. Ωστόσο, όσο οι περισσότεροι UIAA και οι Εθνικές Ομοσπονδίες διακηρύσσουν την ατομική λήψη ευθύνης για την δική τους ασφάλεια, είναι σωστό ο νόμος να πρέπει να διατηρεί υπόλογους όσους από δική τους αμέλεια ή απερισκεψία προκαλούν ζημία στους άλλους.

Ιούλιος 2012

Martin Wragg